Proje ve hizmetleri tanıtmak amacıyla yazılan white paper (Teknik Doküman), proje hakkında anlaşılabilir ve net bilgiler veren, projenin amaç ve hedeflerini, teknik özelliklerini ve çalışma prensiplerini açıklayan kılavuzlardır.
White Paper Türleri Nelerdir?
Bu belge, kişi ve kurumlar arası ticareti sağlamak adına bir tür pazarlama yöntemidir. Startup’lar, devlet kurumları veya şirketler için farklı üç ana white paper türü vardır:
- Backgrounders (Arka Plan Bilgileri)
- Numbered Lists (Numaralandırılmış Listeler)
- Problem / Solution (Sorun/Çözüm)
Backgrounders
Yeni bir hizmet veya ürünü tüm teknik detaylarıyla açıklayan yönteme denir. Backgrounders türü white paper’lar, karmaşık bilgileri yalın bir şekilde anlatmak amacıyla yazılır.
Numbered Lists
Yeni bir hizmet veya üründen sağlanacak temel faydaları detaylıca anlatmak için yazılır. Genellikle şu tarz sorulara yanıt arar:
- Proje hakkında sorulacak 3 Soru ve yanıtları
- Proje hakkında 10 İpucu
- Projeye dair bilmeniz gereken 5 şey
Problem/Solution
Problem/çözüm whitepaper’ları, potansiyel bir kullanıcının nasıl sorunlarla karşılaştığına odaklanarak, bu sorunlara geliştirdikleri yeni ürün veya hizmetin nasıl bir çözüm sunduğu açıklar. Bunlar aşağıdaki gibidir:
- Yeni satın alımlar oluşturmak
- Satın alım ekibini ürünler ve özellikleri konusunda eğitmek
- Sektörde ilgi uyandırmak
Kripto Varlık White Paper’ı Nedir?
Bir white paper, herhangi bir blockchain veya kripto varlık projesine dair önemli bilgi ve detayları tek bir belgede özetler. Projeyi en güvenilir yolla açıklamak ve karşı tarafa o proje ve ürün hakkında güven aşılamak için en çok tercih edilen yoldur. Bitcoin’in teknik altyapısını, yol haritasını, hedef ve amaçlarını açıklayan white paper, Satoshi Nakamato isimli kişi ya da kişiler tarafından 2008 yılında yazılmıştır. Bu belge, Kriptografi Yazışma Grubu isimli bir e-posta grubunda da yayınlandı. Bu sayede eşler arası güvenli ödeme sistemi üzerine ilk adım atılmış oldu.
Kripto varlıklar için oluşturulan white paper'lar, söz konusu kripto varlığın hem teknolojisini hem de öngördüğü ekonomik yapısını açıklar ve potansiyel kullanıcı için ürün ve özellikleri net bir biçimde özetler. White paper ile projenin amacı, hangi soruna nasıl bir çözüm önerisi getirdiği ve sürdürülebilirliği de potansiyel kullanıcı ve yatırımcılara açıklanmış olur. Genel olarak kripto varlık white paper'ı söz konusu kripto varlığın bünyesinde görev alan yönetici veya geliştirici ekibi tarafından yazılır ve ‘rehber’ görevi görür.
Genelde white paper içerikleri token ve coinleri ele alsa da DeFi projelerinin de white paper'ları vardır. Bir white paper projenin yönetim yapısını, oluşturulmasında kimlerin katkı sağladığını ve o ürün ya da projenin roadmap'ini (Yol Haritası) de belirtir.Bir blockchain veya kripto varlık white paper’ı hedeflerini açıkça göstermek için tarafsız ve bilgilendirici olmalıdır. White paper genellikle herhangi bir kripto varlık projesinin gerçek dünyaya nasıl bir katkı sağlayacağı hakkında da fikir verir. Örneğin, geliştirilen projenin içinde bulunduğumuz mevcut durumu nasıl daha iyi hale getireceğini açıklayabilir.
White Paper Neden Önemlidir?
White paper, kripto varlıklar için büyük önem taşıyor. Söz konusu projenin potansiyel kullanıcılar ve rakip firmalar tarafından görüntülenebiliyor olması şirketin saygınlığı için de önemli rol oynuyor. Bir kripto varlık hakkında bilgi sahibi olabilmek için önerilen ilk yöntem o kripto varlığın white paper’ını okumaktır. Bu sebeple projenin white paper’ı hitap edebileceği kitleyi göz önünde bulundurarak sade ve yalın bir dille açıklayıcı bir biçimde yazılmalıdır.
White Paper Nasıl Okunur?
Bir kripto varlık projesi veya ürünleri hakkında en güvenilir bilgilere ulaşabileceğiniz belge, söz konusu kripto varlığın kendi geliştiricileri ya da ekip üyeleri tarafından oluşturulan white paper’ıdır. Peki ama bu karmaşık gibi görünen white paper’ları nasıl okumalıyız?
Öncelikle bir white paper, başlık, feragatname metni, projenin amacı, problem/çözüm yöntemi, kripto varlığın arzı ve kuralları, projenin ekibi ve projenin yol haritasını içermektedir. Bir white paper’ı okumaya başlamadan önce proje hakkında az çok bilgi sahibi olmalı ve hangi sorulara yanıt aradığınızı bilmeniz gerekir. Bu sorular aşağıdaki gibi seyredebilir:
- Proje geçerli bir fikre sahip mi?
- Proje bu sorunu nasıl çözecek?
- Ekip bu fikri hayata geçirecek teknik becerilere sahip mi?
- Fikri nasıl hayata geçirmeyi planlıyorlar?
- Blockchain teknolojisinin projede kullanım alanı nedir?
Ayrıca bir projeyi veya ürünleri her yönüyle açık bir şekilde ele alan bir teknik doküman veya white paper’dan en üst düzeyde verim alabilmek için matematiksel hesaplamalara ve grafiklere olabildiğince hâkim olmak da işinizi kolaylaştıracaktır.
White Paper ve Lite Paper Arasındaki Farklar Nelerdir?
Basitçe ifade etmek gerekirse, ‘lite paper’ bir white paper'ın daha kısa ve öz versiyonu olarak düşünülebilir. White paper’a kıyasla okunması daha pratik olan lite paper, söz konusu fikirle veya projeyle ilgilenen kişi veya kişilerin ilgisini daha hızlı çekmeye yarar.
Lite paper, proje, ürün ya da hizmet hakkında bilgi almak isteyen ancak çeşitli nedenlerle white paper’ı inceleyemenler için bir özet görevi görür. Lite paper genelde daha kısa olur ve daha az teknik bilgi içerir.
