İlk ve ikinci kategoriler arasında farklar, genel olarak kullanılan kısaltma ile ifade edilir. Güçlü bir yapay zekâ genel anlamda, Yapay Genel Zekâ (Artificial General Intelligence-AGI) olarak tanımlanır. Doğal zekâyı taklit ederek oluşturulan zekâ türü ise Biyolojik Zekâ olarak isimlendirilir. Bazı önde gelen yapay zekâ kitapları, zekâyı etmenlerin çalışması olarak tanımlıyor. Halk arasında ise yapay zekâ kavramı, genel olarak insan zihni ile bağlantı kuran, öğrenme ve problem çözebilme benzeri bilişsel yeterlilikleri taklit eden makineleri belirtmek amacıyla kullanılır.

Yapay zekâyı, daha basit ifade etmek gerekirse, belirli bir görev veya görevleri yerine getirebilmek amacı ile, insan zekâsını taklit ederek ve topladıkları veriyi yineleyerek kendisini geliştirebilen sistem ya da makineler olarak düşünülebilir. Yapay zekâyı geleneksel teknolojilerden ayıran en önemli fark ise, insan zekâsını taklit edebilmesi ve öğrenebilmesidir. Yapay zekâ olan sistem veya makine, var olan tüm durumları gözlemler. Bu makine daha sonra önceden belirlenmiş parametreler ve kriterleri baz alarak söz konusu durumu işler. Sonrasında bu işleme en uygun bulunan tepkiyi çıktı olarak sunar. Bütün bu süreç içerisinde yapay zekâ duruma ilişkin verileri hızlı bir şekilde birleştirir ve işler. İşleme sürecinde ise yinelemeli ve akıllı algoritmalar kullanılır.

Yapay Zekânın Kısa Tarihi  

1950’li yılların başında, teknoloji dünyasının önemli isimlerinden birisi olan Alan Turing’in “Makineler Düşünebilir Mi?” sorusu sonucunda makine öğrenmesi kavramı ortaya çıkmıştır. Yapay zekâ kavramı ise, 1956 yılı içerisinde önemli bir Bilgisayar Bilimci ve Bilişsel Bilimci olan John McCarthy tarafından, tarihte ilk kez düzenlenen yapay zekâ konferansı “Dartmouth Konferansı”nda kullanılmıştır.

Gün geçtikçe teknoloji ve donanımlar üzerinde saklanan verilerin boyutları ve hacimleri de artmıştır. Algoritma ve hesaplamalar da aynı zamanda gelişmiştir. Bu ilk dönemlerde, yapay zekânın kullanımı sadece problem çözebilme ve sembolik yöntemlerle ilgiliydi. Daha sonra ise makine öğrenmesi ile yapay zekâ giderek gelişmiştir. Günümüze kadar gelen süreçte ise artık yapay zekâ uygulamaları konuşmayı, görüntü ve verileri tanıma, tahmin yapabilme gibi işlevleri de yerine getirebilmeyi başardı. 

Yapay Zekâlar Nasıl Çalışır?

Yapay zekâlar, gerekli durumları öğrenmek için ciddi ölçülerde veri ve bilgi depolar. Bu veri ve bilgi birikimleri, makinenin veya sistemin hangi durumda nasıl hareket edeceğinin çok farklı varyasyonlarının senaryolarını hazırlar. Akıllı algoritmalar ve yinelemeli işlemleme gibi birleştirici teknolojiler kullanılır ve büyük ölçeğe sahip bu veriler daha iyi işlenir. Bütün bu süreçte işleme alınan veriler ve bilgilere ait desen ve özellikler yapay zekâ sisteminin otomatik bir öğrenme gerçekleştirmesini sağlar. Farklı işlevlere sahip yapay zekâlar, birbirinden farklı yöntem ve teknolojiler kullanabilir. Bu anlamda bu yöntem ve yeni nesil teknolojiler arasında şunlar örnek gösterilebilir:

• Makine Öğrenimi
• Yapay Sinir Ağları
• Bilişsel Hesaplama
• Derin Öğrenme
• İleri Algoritmalar
• Grafik İşlem Birimleri

Makine Öğrenimi Nedir?

Yapay zekâlar makine öğrenimini kullanarak analitik modeller oluşturmayı otomatik hale getirir. Herhangi bir ekstra programlama işlemi gerekmez. Makine öğrenimi ile yapay zekâ ilgili durumu öğrenir ve esas olarak barındırır. Bu sayede sinir ağları, istatistikler ve fizik yöntemleri kullanılarak verilerde yer alan içgörüleri bulabilir.

Yapay Sinir Ağları Nedir?

Yapay zekâlar aracılığı ile harici girişlere cevap vererek bilgilerin işlenmesi sağlanır. Aralarında bir bilgi aktarımı olan birimlerden oluşan yapay sinir ağları, yapay zekâ kullanan sistem ve makineler üzerinde yer alır. Bu teknolojinin kullanımı ile bir yapay zekâ, ilgili birimler arasındaki bağlantıları tespit ederek birden fazla geçiş ile tanımlanan bilgilerden sonuç veya anlamlar çıkarabilir.

Bilişsel Hesaplama Nedir?

Bilişsel hesaplama sistemi ile, bir yapay zekânın, insan tutumu, davranışı, düşüncesi veya hareketine benzer bir etkileşim makine ya da sistemlere aktarılır. Bilişsel hesaplama sayesinde yapay zekâ görüntüleri, konuşmaları, verileri yorumlayabilir.

Derin Öğrenme Nedir?

Derin öğrenme ile yapay zekâ birden çok veri birimine ait olan karmaşık modelleri ve durumları öğrenmek için gelişmiş hesaplama ve eğitim tekniklerini kullanır. Bu süreç içerisinde çok fazla sayıda işlem birimi katmanını, büyük yapay sinir ağları ile kullanır. Derin öğrenme ile yapay zekâ sistemleri ve programları kendilerini daha fazla geliştirebilir.

İleri Algoritmalar Nedir?

İleri algoritma olarak isimlendirilen sistemler sayesinde yapay zekâ makineler, daha fazla veri ve bilgiyi hızlı ve birçok farklı seviyede analiz edebilir. Aynı zamanda ileri algoritmalar, karmaşık sistemleri daha iyi anlamak için kullanılır. Nadir olarak gerçekleşen senaryolar ve durumları yapay zekâlar, ileri algoritmalar ile tanımlar ve optimize eder.

Grafik İşlem Birimleri Nedir?

Grafik işlem birimleri, yapay zekâ sistemleri veya makinelerinin yinelemeli işlem gerçekleştirebilmesi için gerek duyduğu işlem hesaplama gücünü sağlar. Bu sayede yapay sinir ağları daha iyi eğitilir.

Yapay Zekâ Neden Önemlidir?

Günümüzde yapay zekâlar, şirketler tarafından en önemli veriler ve bilgilerden en iyi şekilde yararlanmak amacı ile sıklıkla kullanılıyor. Yapay zekâ, daha çok ve daha derin bilgileri birçok katman içeren yapay sinir ağları ile analiz edebiliyor. Bu sayede çok farklı alanlarda farklı amaçlara hizmet edecek şekilde faydalı yapay zekâ tabanlı makine ve sistemler oluşturuluyor. Aynı zamanda söz konusu derin öğrenme ve yapay sinir ağları sayesinde yapay zekânın ortaya koyduğu sonuçlar ve bu sonuçların geçerliliği, güvenilirliği oldukça yüksek oluyor.

Yapay Zekâ Kullanımı Şirketlere Nasıl Katkı Sağlıyor?

Yapay zekâ sistemleri, sahip olduğu işlevler ve kullanım alanlarının çeşitliliği ile sektörler arası farklılık gösteren avantajlara sahiptir. Yapay zekâlar, şirket ve kurumların hedefleri ve stratejileri doğrultusunda karar süreçlerinde öneri ve veriler sunarak katkı sağlarlar. Yapay zekâ kullanımı ile bir adım öne geçmek mümkündür. Her ne kadar sektörden sektöre yapay zekâların katkıları farklılık göstersede, en önemli ortak faydaları şunlardır:

• Yapay zekâ kullanımı sayesinde verimlilik artabilir.
• Yapay zekâ kullanımı ile maliyetler azalabilir.
• Yapay zekâ sayesinde tüm iş süreçleri otomatikleşebilir.
• Yapay zekâ kullanımı, ürün ya da hizmet kalitesini artırabilir.
• Tedarik zincirleri ve lojistik benzeri iş süreçlerinin optimizasyonu yapay zekâ kullanımı ile sağlanabilir.
• Müşteri memnuniyeti, bağlılığı ve deneyimleri yapay zekâ kullanımı ile iyileştirilebilir.
• Daha verimli ve gelişmiş bir iş gücü yapay zekâ sayesinde tahsis edilebilir.
• Kişiselleştirilmiş pazarlama etkinliklerinin yürütülmesine yapay zekâ kullanımı yardımcı olabilir.
• Önemli veri analizleri oldukça hızlı bir şekilde yapay zekâ tarafından sağlanabilir.

Şirketler Yapay Zekâyı Nasıl Kullanıyor?

Harvard Business Review’ın araştırması doğrultusunda şirketlerin yapay zekâ sistemlerini en sık kullandığı alanlar şunlardır:

• Yaşanan güvenlik ihlallerini tespit etmek ve engellemek (%44)
• Kullanıcıların teknolojik sorunlarını çözmek (%41)
• Üretim yönetimi çalışmalarını azaltmak (%34)
• Onaylanmış satıcıların kullanımında şirket içi uyum durumunu ölçmek (%34)

Yapay Zekânın Kullanım Alanları Nelerdir?

Yapay zekâ tabanlı uygulama ve sistemler, gündelik hayatta sıklıkla kullanılıyor. Bu kullanım alanlarına örnek vermek gerekirse şunlar söylenebilir:

• Görüntü İşleme
  • Yüz Tanıma
  • Güvenlik ve Gözetleme
  • Sosyal Ağlarda Fotoğraf Etiketleme
  • Spor Analitiği ve Strateji Optimizasyonu
  • Sentetik Görüntü Üretimi
  • Sahte Fotoğraf ve Video Üretimi
• Ses İşleme
  • Müzik Tanıma
  • Sesli Asistanlar
  • Sesli Yanıt ve Şifre
  • Konuşmadan Metin Sentezi
  • Metinden Konuşma Sentezi
• Metin İşleme
  • Çeviri Servisleri
  • Çevrimiçi Sohbet ve Asistan
  • Sosyal Medya Analitiği ve Duygu Durum Analizi
  • Kişiye Özgü Yazım Düzeltme ve Öneri
• Veri İşleme
  • Öneri Sistemleri
  • İlan Önerisi
  • Müzik Önerisi
  • Müşteri Deneyimi ve Müşteriler için Akıllı Kampanya Önerisi
  • Hava Durumu, Trafik Yoğunluğu Gözeterek Rota Planlama
  • Periyodik Bakım ve Onarım Kestirimi
  • İşe Alım ve Performans Değerlendirme Sistemleri
  • Oyun Motorları
• Sağlık Verilerinin Analizi ve Tedavi Planlaması
  • Tanı Koyma ve Tedavi Planlama Sürecinde Doktorlara Yardımcı Olan Uygulamalar
• İnsansız-Yapay Zekâ Destekli Sürüş Sistemleri
  • Otonom Araçlarda Karar Destek Sistemleri
• Sigortacılık ve Finans
  • Sanal Asistanlar
  • Hasar Yönetimi
  • Sahtekârlık Tespiti ve Önleme, Anomali Tespit Uygulamaları
• Büyük Veri Analitiği
  • Büyük Veri Analizi ile Davranış Analizi
• Tarım ve Hayvancılıkta Akıllı Uygulamalar
  • İnsansız Hava Aracı (İHA) ile Görüntü İşleme Temelli Hassas Tarım Uygulamaları
  • Hassas Hayvansal Üretim
• Siber Güvenlik
  • Siber Saldırıları Tespit ve Engelleme için Uzman Sistem
  • Kötücül Yazılım Analizi

En Popüler Yapay Zekâ Uygulamaları Nelerdir?

Yapay zekâ teknolojisine kurum ve şirketlerin ilgisi arttıkça, ilgili proje ve çalışma sayısı da artmıştır. Son dönemde sık kullanılan ve en popüler bazı yapay zekâ uygulamaları şunlardır:

• ChatGPT
• Midjourney
• DALL·E
• AI
• Timely
• SOUNDRAW
• Neuraltext
• Amazon Alexa
• Google Assistant
• Cortana

ChatGPT Nedir?

ChatGPT, son zamanların en popüler yapay zekâ uygulamasıdır. ChatGPT, kullanıcıların sorduğu sorulara cevap veren bir yapay zekâ uygulamasıdır. ChatGPT, internette yer alan bilgileri sentezleyerek kullanıcılarına bir insan gibi cevap verir. Bu sayede kullanıcılar arama motorlarında kaynaklar üzerinde arayarak bulabileceği verileri uğraşmadan tek bir bütün halinde ChatGPT ile konuşarak gerçekleştirebilir.

Midjourney Nedir?

Midjourney, Discord isimli kapalı sosyal medya platformu üzerinde çalışan bir yapay zekâ programıdır. Midjourney ile kullanıcılar, birkaç kelime yazarak aynı bir tasarımcının oluşturacağı görüntüyü saniyeler içerisinde sunuyor. Üstelik, alınan çıktı üzerinde değişikler yapılabiliyor ve herkes istediği görsele ulaşana kadar eklemeler yapabiliyor. Midjourney, günümüzde artık kurumsal firmalar tarafından dahi kullanılır duruma gelen bir yapay zekâ programı oldu. Midjourney kullanmak isteyen kullanıcılar, ücretsiz sürümü belli bir sayıda kullanabiliyor. Eğer istenirse belli bir ücret ödeyen kullanıcı, sınırsız sürüme erişebiliyor.

DALL·E Nedir?

DALL·E, Midjourney benzeri bir yapay zekâ görsel oluşturma programıdır. DALL·E, Midjourney’den farklı olarak tarayıcı üzerinde çalışır. Anahtar kelimeler ile yapılan yönlendirmeler ile istenilen görseli oluşturur ve kullanıcıya sunar. DALL·E ücretli bir programdır.

Hotpot.ai Nedir?

Hotpot.ai, hem tasarımcılar hem de sıradan kullanıcılar için kullanıma uygun, eski fotoğrafları düzenleyerek çok daha iyi gösteren bir yapay zekâ görsel düzeltici programdır. Siyah beyaz fotoğrafların renklendirilmesi ve arka plan değiştirme gibi birçok düzenleme yapay zekâ tarafından gerçekleştiriliyor.

Timely Nedir?

Timely uygulaması, kullanıcının tüm gün boyunca yaptıklarını takip edebilmesini sağlamak amacı ile geliştirildi. Görevler burada etiketlenebiliyor ve sıralanabiliyor. Bu sayede zaman takibi yapılabiliyor. Gün içerisinde küçük şeylere kullanıcının ne ölçüde zaman harcadığı gibi faydalı veriler üretkenliği arttırmak adına kullanıcıya sunuluyor. Yapılan her bir aktivite otomatik olarak sınıflandırılıyor.

SOUNDRAW  Nedir?

SOUNDRAW, yapay zekâ sayesinde telifsiz ve sıfırdan oluşturulmuş müzikler geliştirilebiliyor. Kullanıcılar, uzunluk, tempo, ruh hali, tür ve tema gibi ayarlamaları seçerek tek bir tuşla kendi müziklerini üretebiliyor. Ayrıca bu müzikler özelleştirilebiliyor ve video ile web sitesi üzerinden eşleştirilebiliyor.

Neuraltext  Nedir?

Neuraltext, kullanıcıların kendi projeleri için etkili ve özel metinler oluşturmasına imkân sunuyor. SEO değerlerini artırmaya yönelik amaçlar, yapay zekâ kullanılarak gerçekleştirilebiliyor. Yapay zekâ metin yazarlığı araçları ve özellikleri ile Facebook reklamları, slogan fikirleri veya blog gönderileri yazmak gibi çeşitli amaçlar için kullanılabilecek 50'den fazla şema Neuraltext içerisinde sunuluyor.

Amazon Alexa Nedir?

Amazon Alexa, Amazon şirketi tarafından geliştirilen, yapay zekâ sistemi ile çalışan bir sanal asistandır. Gündelik işlerde kullanıcılara yardımcı olmak amacı ile oluşturulmuştur.

Google Assistant Nedir?

Alexa benzeri bir sanal asistan olan Google Assistant, Google şirketi tarafından geliştirilmiş bir yapay zekâ sistemidir.

Cortana Nedir?

Cortana ise, Amazon ve Google’dan sonra Microsoft’un kendi donanımlarında kullanılmak üzere sunduğu yapay zekâ modülüdür.

Blockchain ve Yapay Zekânın İlişkisi Nedir?

Blockchain ve yapay zekâ teknolojileri, günümüzde potansiyeli en yüksek olan sayılı teknolojiler arasında yer alıyor. Haliyle bu iki teknolojinin ortak noktalarda kesiştiğini tahmin etmek zor değildir. Son on yıl içerisinde ortak projelerin sayısının da arttığı gözlemleniyor.

Blockchain ağlarının dijital kayıtları, yapay zekânın arkasında yatan teknolojinin ve 4kullandığı verilerin kaynağına ilişkin bir tanımlama niteliğindedir. Yapay zekâlar sorunları ele alır. Bu ise veri bütünlüğüne ve bu duruma bağlı olarak sağlanan cevaplara olan güveni sağlamaya yardımcı olur.

En Popüler Blockchain ve Yapay Zekâ İş Birlikleri Nelerdir?

Yapay zekâ kullanılarak geliştirilen ve blockchain teknolojisini de işin içine katan bazı projeler vardır. Bunlardan öne çıkanlar ise şunlardır:

• Botchain
• DeepBrain Chain
• Matrix AI
• Namahe

Botchain Nedir?

Botchain, yazılım ekosistemlerini hızlandıran ve birbirine bağlayan bir blockchain girişimidir. Botchain projesi, evrensel kayıt, kimlik doğrulama ve bot denetimi benzeri konular üzerinde çalışıyor. Ayrıca yapay zekâ ile kritik blockchain sistemleri kurulmasını da sağlar.

DeepBrain Chain Nedir?

DeepBrain Chain, blockchain teknolojisi ile çalışan, merkeziyetsiz, düşük maliyetli ve üst düzey gizlilik sunan bir yapay zekâ bilgi işlem projesidir. En genel anlamda ise merkezi olmayan bir çeşit sinir ağıdır. Proje, yapay zekâ gelişimi için merkeziyetsiz bir bulut tabanlı bilişim ağı sunmayı hedefliyor. DeepBrain Chain ayrıca, mevcut NEP-5 zincirinden merkeziyetsiz yönetişim ile yerel bir alt tabaka belirtecine geçmeyi de düşünüyor.

Matrix AI Nedir?

Matrix AI, blockchain teknolojisinden daha iyi faydalanmak için NLP benzeri yapay zekâ destekli teknolojileri kullanıyor. Proje, otomatik kodlamalı akıllı sözleşmeler, yapay zekâ destekli siber güvenlik sistemleri, ayarlanabilir blockchain parametreleri ve dinamik delegasyon ağları gibi teknolojiler üzerinde çalışıyor.

Namahe Nedir?

Namahe, blockchain teknolojisi kullanılarak geliştirilmiş bir tedarik zinciri çözümüdür. İşletmelerin denetim maliyetlerini azaltmak ve kârlılığı artırmak amacıyla blockchain ve yapay zekâ teknolojisini birleştirir. Namahe, yapay zekânın tedarik zincirini gerçek zamanlı bir şekilde izlemesini sağlar. Böylece dolandırıcılık faaliyetleri, gecikmeler veya olağandışı durumlar tespit edilebiliyor.

Yapay zekâ günümüzde hala çok yeni ve karmaşık bir teknolojidir. Herhangi bir şirketin yapay zekâdan verim alması için buna yönelik çözümlere sahip olması ve bu çözümlerin yönetilmesi konusunda uzmanlar bulundurması gerekir. Başarılı ve verimli yapay zekâ kullanımı için doğru stratejiler sağlanmalı ve süreçler iyi yönetilmelidir.