Siyah kuğu olayı (Black swan event), beklenmedik bir şekilde gerçekleşen ve önemli bir etkiye sahip olan bir olayı tanımlar.

Siyah kuğu olayının kökeni, 2. Yüzyılda yaşamış olan Romalı şair Juvenal’in Latince bir söylemine dayanır. Şair Juneval'ın ifadesi şu şekildedir:

“rara avis in terris nigroque simillima cygno”.

Bu ifade, "bu topraklarda nadir bulunan bir kuş türü ve bu kuş siyah bir kuğuya çok benziyor" anlamındadır. Siyah kuğu olayı, bu söylemden yola çıkarak kullanılır. Aynı zamanda Nassim Nicholas Taleb tarafından popülerleştirilen bir kavramdır. İlk olarak 17. Yüzyılda yaşanan bir olayla ilişkilendirilen siyah kuğu kavramı, Avrupalıların siyah bir kuğu olmayacağına inandığı bir zamanda Hollandalı bir kâşifin Batı Avusturalya’da siyah bir kuğu keşfetmesiyle ortaya çıkmıştır.

Nassim Nicholas Taleb, siyah kuğu olayını üç ana kriterle açıklar. Bu ana kriterler ise şunlardır:

• Olayın aykırı bir değer olması. Geçmiş zamanlarda böyle bir olayın mümkün olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmaması.
• Olayın aşırı bir etkisinin olması. Siyah kuğu olaylarının, beklenmedik bir şekilde büyük bir etki yaratarak mevcut düzen üzerinde bir sarsıntı etkisi yaratabilmesi.
• İnsanlar, olayın neden öngörülebilir ve açıklanabilir olduğuna dair geçmişe bakarak açıklamalar yapma eğilimi gösterir.

Siyah kuğu kavramı genellikle olumsuz bir çağrışım taşısa da bazı siyah kuğu olayları aslında olumlu olabilir. Örneğin, internetin yükselişi, dünyayı daha iyiye doğru değiştiren bir siyah kuğu olayı olarak kabul edilebilir.

Nassim Nicholas Taleb, insanların bilmediklerinin, bildiklerinden daha önemli olduğunu vurgular. Taleb’e göre, dünya daha rastgele ve tahmin edilemezdir. Büyük ve beklenmedik olaylar, dünyanın şekillenmesinde etkili olan olaylardır. Ancak bu tür olayların tahmin edilmesi imkânsızdır.

Kripto Varlıklarda Siyah Kuğu Olayı Nedir?

Kripto varlık piyasalarında siyah kuğu olayı, beklenmedik bir şekilde hayatı etkileyen her durumu ifade eden bir kavramdır. Siyah kuğu kavramı, kripto varlık piyasalarında sıkça kullanılır. Siyah kuğu etkisinin yol açtığı belirsizlikler ve ortaya çıkan gelişmeler, kripto varlık piyasasında FUD yaratma eğiliminde olabilir.

Kullanıcılar, siyah kuğu olayının gerçekleşebileceği bilinciyle kendi kararlarını alırlar ve yatırımlarını buna göre şekillendirilirler. Yatırımcılar, belirsizlik ortamında, kripto varlıklarını satma veya itibari parayla kripto varlık alım işlemi gerçekleştirmek gibi tepkiler verebilirler. Büyük çapta olan ve tüm dünyayı etkileyen siyah kuğu olayları, kripto varlık yatırımcıları için risk yönetiminde önemli bir faktördür. Başka bir ifadeyle yatırımcılar, bu tür gelişmeleri dikkate alarak risklerini yönetirler. Siyah kuğu olaylarının ortaya çıkma potansiyeli, kripto varlık piyasalarında yatırımcıların stratejilerini ve kararlarını etkileyebilir. Bu nedenle kripto varlık yatırımcıları, siyah kuğu olaylarını göz önünde bulundurur. Yatırımcılar piyasaları izler ve belirsizlik dönemlerinde daha dikkatli kararlar alırlar.

Borsada Siyah Kuğu Olayı Nedir?

Borsada yaşanan siyah kuğu olayları, tipik olarak beklenmedik, öngörülemeyen ve genellikle piyasada büyük bir etki yaratan olaylardır. Bu tür olaylar, genellikle istatistiksel modellerin öngöremediği veya düşük olasılıklı olarak kabul edilen olaylar olarak ortaya çıkar. Bu nedenle, siyah kuğu olayları, finans piyasalarında büyük dalgalanmalara, hızlı değer kayıplarına veya çöküşlere neden olabilir.

Ancak bazı kişiler, istatistiklere dayanarak, siyah kuğu olaylarının beklenenden daha sık gerçekleştiğini savunur. Bu görüşe göre, hisse senedi fiyatlarındaki olaylar daha sık şekilde yoğun kuyruklu dağılıma sahiptir.

Siyah Kuğu Olayı Örnekleri Nelerdir?

Geriye dönüp bakıldığında birkaç önemli siyah kuğu olayı yaşanmıştır. Bazı siyah kuğu olayları şunlardır:

• 1997 Asya mali krizi
• Dotcom çöküşü
• 11 Eylül saldırıları
• 2008 küresel mali krizi
• Brexit

1997 Asya Mali Krizi

1997 yılındaki Asya mali krizi, Tayland’ın bahtını, ABD dolarına dönüştürmesiyle başlayan ve birçok Asya piyasasını etkileyen para birimi devalüasyonlarının bir serisiydi. Tayland’ın finansal sorunlarının diğer Asya ülkelerine yayılmasından sonra bir domino etkisi yarattı. Yaşanan bu krizin ardından, Asya para birimleri yaklaşık yüzde 38’e varan oranla değer kaybetti ve uluslararası hisse senetleri yaklaşık yüzde 60 oranında değer kaybetti. Asya mali krizi, bölgedeki ekonomik iktidarsızlık ve finansal çöküş ile karakterize edildi.

Dotcom Çöküşü

İnternetin hızlı bir şekilde gelişmesi ve kullanımının artması nedeniyle 1980’li ve 1990’lı yıllarda birçok internet şirketi kuruldu. Ancak kurulan bu şirketlerin birçoğu, bir süre sonra iflas etti. 2000 yılından 2002 yılına kadar birkaç internet şirketi iflas etti ve yatırımcılar için önemli kayıplara neden oldu. Dotcom çöküşü, neredeyse bir trilton dolar değerindeki hisse senedinin değerini kaybetmesine neden oldu.

11 Eylül Saldırısı

11 Eylül 2001 sabahı, New York Dünya Ticaret Merkezi'nin İkiz Kuleleri'ne yapılan saldırı, NYSE ve NASDAQ'ın kapanmasına neden oldu. Saldırının ardından gelen ilk işlem haftasında hisse senetleri büyük bir düşüş yaşadı ve sert bir değer kaybı gerçekleşti. Sadece bir haftada, borsa değeri 1,4 trilyon doların üzerinde bir kayıp yaşadı. Bu korkunç saldırı hem finansal piyasalarda hem de küresel ekonomide derin bir etki yarattı.

11 Eylül saldırısı dünya çapındaki yatırımcıların güvenini sarsarken, finansal piyasalarda büyük bir belirsizlik ve volatilite yarattı. New York Borsası (NYSE) ve NASDAQ gibi önemli borsaların kapatılması, yatırımcıların işlem yapma ve varlıklarını değerlendirme yeteneklerini sınırladı.

2008 Küresel Mali Krizi

2008 yılında yaşanan küresel mali kriz, Lehman Brothers’ın tarihteki en büyük iflas başvurusu yapmasıyla tetiklendi. Lehman Brothers’ın iflas başvurusu, ABD tarihindeki en büyük iflas başvurusu olarak kabul edilir. Yaşanan bu olayın sonucunda 25.000’den fazla Lehman çalışanı işsiz kaldı ve Lehman’ın piyasa değeri 46 milyar dolardan fazla bir kayıp yaşadı. Ayrıca, küresel hisse senedi piyasalarında toplamda 10 trilyon doların üzerinde bir değer silindi.

Küresel mali kriz, finansal sistemde büyük bir çöküşe ve ekonomik daralmaya neden oldu. Lehman Brothers'ın iflası, bankacılık ve finans sektöründe derin bir şok etkisi yaratırken, küresel olarak hissedildi ve diğer finansal kuruluşlara yayıldı. Krizin etkileri, birçok ülkede işsizlik oranlarının artması, borç krizleri ve ekonomik büyümenin yavaşlaması gibi faktörlerle kendini gösterdi.

Brexit

2016 yılının haziran ayında İngiliz referandumunun Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı alması birçok kişiyi şaşırttı. Bu karar, İngiliz sterlininin, ABD doları karşısında en düşük seviyeye düşmesine neden oldu. Brexit, küresel piyasalarda yaklaşık 2 trilyon dolarlık bir değerin silinmesine yol açtı. Brexit, finansal piyasalarda büyük bir belirsizlik yarattı ve ekonomik dalgalanmalara sebep oldu. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı, ticaret anlaşmaları, yatırımlar ve ekonomik ilişkiler konusunda endişeleri beraberinde getirdi.

Gri Kuğu Olayı (Grey Swan Event) Nedir?

Gri kuğu olayı, gerçekleşme olasılığı hakkında önceden tahmin yürütülebilen ancak olasılığı küçük kabul edilen çok önemli bir olayı tanımlamak için kullanılan kavramdır. Başka bir ifadeyle gri kuğu olayı, potansiyel olarak büyük bir etkiye sahip olan ancak tahmin edilen gerçekleşme olasılığı düşük olan bir risktir.