Merkezi alım satım platformları (CEX), bir emir defteri tutarak yatırımcılar arasındaki alım satım işlemlerini kolaylaştırır. Emir defteri bireysel yatırımcıların alım ve satım emirlerinin işlendiği bölümdür. Emirler, belirli kripto varlık birimlerinin belirli bir oranını, belli bir fiyattan alma ya da satma isteklerini ifade eder. Merkezi alım satım platformları, yatırımcılardan gelen istekleri toplar ve alım ve satım emirlerini eşleştirir. Bu işlem için özel yazılımlardan yararlanılır.
Merkezi alım satım platformlarında, eşler arası (P2P) itibari para veya kripto varlık değişim işlemleri yapılmaz. Kişiler fonlarını bir platforma aktardıklarında, şirket fonların velayetini alarak yatırımcının yatırdığı fonlara karşılık olan miktarda sanal borç senedi (IOU) verir. Söz konusu alım satım platformu, yatırımcının IOU varlıklarını takip eder ve sadece para çekme işleminde reel para birimine çevirir.
CEX’ler, oldukça yaygın kullanılan alışveriş platformlarıdır. CEX üzerinde gerçekleşen işlemlerin tek bir yetki tarafından işlenmesi ile hız ve tasarruf sağlanır. Tüm bunlara rağmen CEX’lerin merkezi bir yapıda olması bazı dezavantajlar doğurur. CEX’ler, şirket içi alım satımları kamuoyuna açıklamaz ve bu durum daha az şeffaflığa neden olur.
Yatırımcıların fonları üzerindeki kontrolü sağlamaları dolayısıyla CEX’ler, şirket içi ve dışarıdan gerçekleşebilecek kötü niyetli faaliyetler ile karşılaşabilir. Gerçekleşen teknik sorunlar veya saldırılar, CEX’lerin sunduğu hizmetin kritik ölçüde gecikmesine neden olur ve bu da kullanıcıların fırsatları kaçırmasına neden olabilir.
Merkezi Alım Satım Platformları Nasıl Çalışır?
Merkezi alım satım platformları, yatırımcılar arasında gerçekleşen kripto varlık işlemlerinde tarafsızlık, güvenlik ve verimlilik sağlar. Yatırılan fonları devralan CEX’ler, kişilere karşılığı kadar IOU ya da kredi tahsis eder. Kullanıcılara yatırdıkları fon karşılığında verilen krediler veya IOU’lar, işlemler esnasında CEX tarafından takip edilir ve para çekme sırasında gerçek itibari paraya çevirir.
Alım ve satım emirleri, kullanıcıların kripto varlıklarını istenen bir fiyat seviyesinden satın alma ya da satma isteklerini içerir. Emirler, CEX’ler tarafından toplanır ve CEX’ler, alım ile satım emirlerini hesaplamada, eşleştirmede ve uygulamada yardımcı olur.
Merkezi Alım Satım Platformlarının Avantajları Nelerdir?
Genel olarak merkezi alım satım platformlarının kullanımı kolaydır ve bu yüzden kullanıcılar tarafından sıkça tercih edilir. CEX’lerin basit arayüzü, yeni kullanıcıların için idealdir. CEX’ler yüksek likiditeye sahiptir ve bu yüzden gerçekleştirilen alım satım işlemlerinde bir zorluk yaşanmaz. Fazla likidite oranı, kullanıcıların alım ve satım işlemlerini basitleştirir.
CEX’ler, DEX’lere (Merkeziyetsiz alım satım paltformu) kıyasla daha fazla işlem hacmine sahiptir. Bahsi geçen faktörler, kişilerin alım satım işlemlerinde fazla beklememesine yol açar. CEX’ler, DEX’lere göre daha fazla sayıda işlem çifti sunar ve bundan dolayı kullanıcılar, bulamadıkları işlem çiftlerine CEX’ler üzerinden ulaşır. Merkezi alım satım platformları, merkeziyetsiz alım satım platformlarının aksine Kimlik doğrulama (KYC) prosedürüyle çalışır.
Merkezi Alım Satım Platformlarının Dezavantajları Nelerdir?
Nadiren olsa da CEX’lerin, büyük miktarlarda maddi kayıplara uğramasına yol açan saldırılar yaşanmıştır. CEX’ler, DEX’lerin aksine, kişilerin özel anahtarını kontrol eder. Bundan dolayı da saldırıların odağı haline gelir. Örneğin; 2019 senesinde yaşanan 12 büyük CEX saldırısında, yatırımcılara ait 292 milyon dolar fon kaybedildi. CEX’ler, KYC prosedürü ile çalışır. Bu durum, anonimliği olumsuz etkiler.
DEX platformlarında daha çok kripto varlık üzerinde alım satım işlemi yapılabilir ancak CEX’ler, bir kripto varlık listelemeden önce farklı kontroller sağlar ve bu konuda seçicidir. CEX’lerin saldırıya uğraması, kullanıcıların alım satım fırsatlarını kaçırmasına neden olabilir. CEX’ler, düzenleyici kurumların kullanıcıların fonlarını dondurmasına ya da el koymasına izin verir.
Merkezi (CEX) ve Merkezi Olmayan (DEX) Alım Satım Platformları Arasındaki Farklar Nelerdir?
CEX’ler, itibari para birimini kripto varlık birimine ya da tam tersini yapmak için tercih edilir. CEX’ler, iki farklı kripto birimi arasında işlem sağlamak içinde kullanılır. DEX’ler, aracıları devre dışı bırakarak eşler arası işlemler (P2P) sağlanmasına imkân tanır. Fonlar platform tarafından tutulmaz ve işlemler akıllı sözleşmeler ile takaslara dayalı çalışır. Kısacası, CEX ve DEX’lerin arasındaki en kritik fark, aracının olup olmamasıdır.
