Likidite, finansal piyasalarda ve kripto para birimlerde sıkça kullanılan bir kavramdır. En basit tanımıyla likidite, bir varlığı fiyatına müdahale etmeden kolay ve hızlı bir şekilde nakde çevirme işlemidir. Nakit, en likit varlık olarak kabul edilir. Çünkü nakdin diğer varlıklara dönüştürülmesi daha kolay ve daha hızlıdır. Likidite sayesinde varlıklar, kısa zamanda ve kolay bir şekilde alınıp satılır. Eğer piyasada kötü veya düşük likidite söz konusuysa bir varlığın alınıp satılması uzun sürer ve zorlaşır. Böyle bir durumda işlem gerçekleştirilirse, kötü veya düşük likiditenin yapılan işlemin fiyatında önemli bir etkisi olur.
Alıcı ve satıcılar likidite sayesinde içerisinde çok fazla işlem yapılan, işlem hacimlerinin yüksek olduğu ve işlem gerçekleştiren çok sayıda kişinin yer aldığı kripto para platformlarında kısa sürede birbirleriyle eşleşir. Alım satım yapan kişiler, likit piyasaları tercih ederler. Likit piyasalarda alım satım gerçekleştiren kişiler, varlıklarını kısa zamanda ve fiyatında fazla oynama olmadan alıp satabilirler. İki tür likidite vardır: Muhasebe likiditesi ve piyasa likiditesi.
Muhasebe Likiditesi Nedir?
Muhasebe likiditesi, kişilerin veya şirketlerin finansal sorumluluklarını likit varlıkları sayesinde yerine getirmesini ifade eder. Bireylerin ve işletmelerin finansal sağlığı açısından muhasebe likiditesi çok önemlidir. Kısa vadeli borçların ve gerekli yükümlülüklerin nakde çevrilmiş varlıklar ile ödenebilmesi kolaylığını ifade eder. Analistler ve yatırımcılar, muhasebe likiditesini ölçmek ve güçlü likidite sahibi şirketleri tespit etmek için bazı oranlar kullanır. Bu oranlar; nakit oran, asit test oranı ve cari orandır.
Piyasa Likiditesi Nedir?
Piyasa likiditesi; iki varlığın, arasındaki alım satım farkının daraltıldığı ve şeffaf bir fiyatlandırmayla değiş tokuş edilebildiği piyasaları tanımlar. Fiyatlandırma, varlığın asıl değerine en yakın şekilde yapılır ve bu yüzden likit piyasalarda fiyatlar adildir. Bir işletmenin veya borsanın hacmi ne kadar yüksekse likidite oranı de aynı şekilde yüksektir. Likit piyasalar, varlıkların nakde hızlı ve kolayca dönüştürebildiği platformlardır. Bu yüzden alım satım ile uğraşan kişiler varlıklarını verimli bir şekilde değiş tokuş edebilmek için likit piyasaları tercih eder.
Likidite Ölçümü Nasıl Yapılır?
Finansal analistler ve yatırımcılar bir işletme ve borsanın likiditesini ölçmek için bazı oranlar kullanır. Bu oranlar üç gruba ayrılır: cari oran, asit testi oranı ve nakit oran.
1.Cari Oran
Dönen (bir yıl içerisinde makul bir şekilde nakde çevrilebilen) varlıkların kısa vadeli borçlara bölünmesiyle ortaya çıkan orana cari oran denir. Bir işletmenin kendi net sermayesiyle ticari faaliyetlerine devam edip edemeyeceğini ölçen cari oranın genellikle 2 olması yükümlülüklerin yerine getirilmesi için yeterlidir. Eğer bir şirketin cari oranı 1’den fazlaysa bu, şirketin net sermayesiyle borçlarını ödeyebileceği anlamına gelir.
2.Asit Test Oranı
Asit test oranı, likiditesi düşük olan işletmelerin durumunu hesaplamak için kullanılmaz. Ve cari orana göre daha detaylı hesaplamalardan oluşur. Asit test oranı hesaplanırken dönen varlıklar (Current Assets), stoklar ve kısa vadeli yükümlülükler göz önünde bulundurulur. Öncelikle dönen varlıklardan stoklar çıkartılır. Ardından geriye kalan rakam kısa vadeli yükümlülüklere bölündüğünde asit test oranına ulaşılır.
3.Nakit Oran
Nakit oran, bir şirketin gerçekleşecek olası bir kötü senaryoda alıp vereceklerini tahsil edebilirliğini ve alım satımın durması halinde yükümlülüklerin yerine getirip getirmediğini belirlemek için kullanılır. Nakit oran, sorun yaşanmaması adına şirketlerin hesaplanamayan olaylara karşı ayakta duracak likiditeye sahip olabilme yeteneğini ölçer. Öncelikle dönen varlıklardan alacak ve stoklar çıkarılır. Ardında elde edilen nakit miktar kısa vadeli yükümlülüklere bölünerek nakit oran elde edilir. Bir şirketin likidite devamlılığı sağlayabilmesi için 0,20 ve 1 arasında nakit orana sahip olması gerekir.
Likidite Piyasa ve Yatırımcılar İçin Neden Önemlidir?
Likiditenin olmadığı piyasalarda birey ve şirketlerin sahip olduğu varlıkların nakde dönüştürülmesi uzun sürer ve zorlaşır. Kısa vadede satılması gereken ve likit olmayan varlıklar genellikle ederinden daha düşük fiyatla (tenzilat) satılır. İki varlık arasındaki fark büyür ve fiyatlandırma şeffaflığını kaybeder. Bu sebepten alım satım yapan kişiler ellerindeki varlıkları verimli bir şekilde kullanamaz. Ayrıca bir şirketin ayakta durabilmesi ve finansal yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için likidite sahibi olması şarttır. Aksi takdirde likidite sahibi olmayan şirketler iflasa yol açabilecek durumlarla karşılaşabilir. Likidite sayesinde yatırımcılar, alım satım işlerini talep ettikleri fiyat üzerinden sağlayabilirler. Likit piyasalarda alıcı ve satıcıların eşleşmesi daha kolaydır. Likiditenin sağladığı kolaylık, fiyat ve hız sayesinde bireyler veya şirketler yatırımlarını verimli bir şekilde gerçekleştirir ve finansal yükümlülüklerini de yerine getirirler.
Kripto Para Biriminde Likidite Nedir?
Kripto para piyasasında likidite, bir dijital para biriminin ya da token’ın fiyatında değişiklik olmadan nakde veya diğer dijital varlıklara dönüştürülmesini ifade eder. Kripto ile ilgilenen yatırımcılar ve alım satım yapan kişiler likit kripto piyasalarını tercih eder. Kripto para birimindeki likidite, yatırımcıların yatırım riskini düşürür ve sahip olduğu varlığı satmasında kolaylık sağlar. Bu anlamda likidite, kişiler için yatırım stratejisi oluşturmakta yardımcı bir unsurdur.
Likidite Örnekleri
Yapılan araştırmalara göre 16 Nisan 2019 tarihi itibariyle Forex’in (Foreign Exchange) günlük ortalama işlem hacmi 6 trilyon dolardı. Haftanın 5 günü 24 saat boyunca işlem yapabilme olanağı sağlayan Forex, likidite açısından en çok bilinen piyasalardan biridir.
Bitcoin de likidite sahibi kripto para birimlerinden biridir. Likidite eksikliğinden dolayı düşüşler yaşasa da Bitcoin’in 2020 yılının başlarında günlük işlem hacmi tekrardan 15 milyar doların üzerine çıktı. Alım satımın sürekliliği ve hacmindeki artış likiditenin artmasına sebep oldu.
Likidite Krizi Nedir?
Likidite krizi, işletmelerin veya devletlerin kredi ile borçlanmasını ve borçların ödenmemesi durumunda likiditenin düşüş yaşamasını ifade eder. Finansal yükümlülükler ödenmediğinde nakit para kullanımında azalma görülür. Likidite krizi ile karşı karşıya kalan şirketlerin varlıklarının değeri düşer ve likidite eksikliğinden bu varlıkların nakde dönüşme oranında azalma yaşanır. Borçlanmaların önüne geçilemediği taktirde bankacılık krizi de ortaya çıkabilir. Likidite krizi genellikle birden fazla kurum ve tüm finansal sistemde aynı zamanda etkisini gösterir.
