Gizlilik tabanlı kripto varlık (Privacy Coin), transfer işlemlerinin anonim olarak gerçekleştirildiği, tarafların kimlik bilgilerinin paylaşılmadığı kripto varlıkları ifade eder. Gizlilik tabanlı kripto varlıklar, özel ve anonim transfer olanağı sunmak için blockchain işlemlerinin başlangıç noktası ve hedef adresini gizleyen bir kripto varlık sınıfını ifade eder. Bu tür kripto varlıklar, tarafların gerçek cüzdan bakiyesini ve adresini gizlemek ve zincir analizinden kaçınmak için çeşitli teknikler kullanarak işlemleri karıştırır.
Diğer yandan, Bitcoin gibi şeffaflık temelinde çalışan blockchain ağları, açık adres ve işlemlerin herkes tarafından görülebilmesine izin verir. Bu sayede bir kişinin varlık yatırma ve çekme işlemlerini izlemek nispeten kolay bir hale gelir. Öte yandan, gizlilik tabanlı kripto varlıklar anonim ve izlenemez olma özelliklerine sahiptir. Anonimlik, işlemin gerçek kimlik bilgilerini gizlerken, izlenemez olma özelliği ise üçüncü tarafların blockchain analizi gibi hizmetleri kullanarak işlemlerin izini sürmesini neredeyse imkânsız hale getirir.
Gizlilik Tabanlı Kripto Varlıkların Kullandığı Stratejiler Nedir?
Gizlilik tabanlı kripto varlıkların anonim ve izlenemez bir şekilde kalması için çeşitli stratejiler uygulanır:
- Gizli (Stealth) adresler
- CoinJoin
- Zk-SNARKs
Gizli (Stealth) Adresler
Gizli adresler, alıcı ve gönderici taraflar arasında bir bağ kurulmasını önlemek için her işlemde yeni bir adres oluşturulmasını gerektirir.
CoinJoin
CoinJoin, gizlilik tabanlı kripto varlık işlemlerinin gerçekleştirmesi için kullanılır. Farklı kullanıcılardan gelen işlemleri tek bir işlem paketine birleştirir ve daha sonra bu paketi kullanıcıların yeni adres bilgileri üzerinden dağıtır.
Zk-SNARKs
Zk-SNARKs, kripto varlık alanında gizlilik ve güvenlik sağlamak için kullanılan bir matematiksel yapıdır ve sıfır bilgi (zero-knowledge) protokolünü temel alır. Bu protokol, bir tarafın bir bilgiye sahip olduğunu kanıtlamasına rağmen, bu bilgiyi diğer tarafın öğrenmesini engeller.
Gizlilik Tabanlı Kripto Varlıklar Yasal mı?
Gizlilik tabanlı kripto varlıkların yasal olup olmadığı kullanıcıların yargı alanına göre değişiklik gösterir. Örneğin Güney Kore’de gizlilik tabanlı kripto varlıkların kullanılması yasal değildir. Güney Kore bu şekilde kara para aklamanın engellenmesini hedefler. Bazı yargı bölgelerinde gizlilik tabanlı kripto varlıkların kullanımı yasaklanmamış olsa da bu varlıklara tamamen onay vermiş satılmazlar. Bu tür varlıklar genellikle gri alanda yer alır ve yasal düzenlemelere net bir şekilde tanımlanmamışlardır. Örneğin ABD hükümeti, gizlilik tabanlı ağlarda gerçekleşen işlemleri incelemek ve takip etmek için araçlar geliştirmeye çalışarak farklı bir yaklaşım benimsemektedir.
Gizlilik tabanlı işlemlerin her zaman kara para aklama ya da terör finansmanını desteklediği gibi kötü amaçlı faaliyetleri teşvik ettiği bir durum söz konusu değildir. Bazı kullanıcılar finansal gizliliğe önem verir ve temel haklarını kullanırken, devlet kurumlarının gizlilik sağlayan dijital varlıklara karşı tavır almaları da artmaktadır. İlginç bir şekilde, Naval Ravikant, Elon Musk ve Edward Snowden gibi tanınmış pek çok isim, gizlilik tabanlı uygulamaları savunmaya devam etmektedir.
Küresel ölçekte Finansal Eylem Görev Gücü (FATF) gibi düzenleyici kuruluşların, gizlilik tabanlı kripto varlıklara karşı adımlarını ve yayımladıkları rehberleri takip etmek önemlidir. Gizlilik tabanlı varlıklar henüz yasaklanmamış olsa da FATF Travel Rule gibi yönetmelikler nedeniyle bilgi paylaşımı gereklilikleri olan ülkelerde ve borsalarda işleri zorlaştırabilir.
Dash Nedir?
Dash, 2014 yılında Bitcoin ağından çatallanarak ortaya çıkan bir kripto varlıktır. Başlangıçta XCoin olarak adlandırıldı daha sonra DarkCoin ve son olarak Dash adını aldı. Dash, gizlilik tabanlı özelliklere sahip olan bir kripto varlık olarak geliştirilmiştir. Ancak temelde anonim bir yapıya sahip değildir. Dash, geliştirme sürecinde kullanılabilirlik ve kullanıcı korumasına odaklanır ve kullanıcılar gizlilik özelliklerini aktif hale getirmedikleri sürece cüzdan bakiyeleri, adresler ve diğer işlem ayrıntıları gibi bilgiler blockchain üzerinde herkese açık olarak paylaşılır.
Monero Nedir?
Monero, RingCT, gizli adresler ve çoklu halka imzaları gibi güçlü gizlilik özelliklerini kullanarak piyasada en güçlü gizlilik özelliklerini sunan bir kripto varlıktır. Monero'nun gizlilik özellikleri, işlemlerin gerçek miktarını, gönderenin adresini ve alıcının adresini gizleyerek anonimliği sağlar.
Zcash Nedir?
Zcash 2016 yılında faaliyete geçmiştir ve Bitcoin ağından çatallanarak ayrılan Dash ile aynı kök kodu paylaşan bir başka gizlilik tabanlı kripto varlıktır. Electric Coin Company tarafından yönetilir ve işlemleri onaylamak için yoğun enerji tüketen Proof of Work mekanizmasını kullanır.
Zcash, gizlilik odaklı bir yaklaşım benimseyerek korumalı işlemler ve zk-SNARKS adı verilen gizlilik tabanlı ve izlenemez mekanizmalar aracılığıyla işlemleri gizleme seçeneği sunar. Bu mekanizma, işlemlerin geçerliliğini kanıtlarken ayrıntıları ifşa etmeden gizlilik sağlar. Zcash'in korumalı işlemler özelliği sayesinde kullanıcılar, işlem miktarlarını, gönderenin adresini ve alıcının adresini gizleyebilir. Bu sayede işlemler izlenemez hale gelir ve daha yüksek düzeyde gizlilik sağlanır.
Beam Nedir?
Beam, gizlilik tabanlı bir kripto varlık sistemi olan ve gizliliği sağlamak için Mimblewimble adı verilen yeni nesil bir anonim blockchain teknolojisi kullanan bir platformdur. Mimblewimble, gizlilik özelliklerine ek olarak daha hızlı indirme, daha kolay doğrulama ve senkronizasyon, daha az depolama alanı gerektiren veri çözümleri gibi avantajlar sunarak Proof of Work protokollerinin ölçeklenebilirliğini geliştirir. Beam, tanımlanamayan adresler aracılığıyla izlenemeyen işlemlerin gerçekleştirilmesini mümkün kılar. Ayrıca, sistemde kullanılan bir mekanizma olan Dandelion, ağ trafiğini maskeler. Bu mekanizma sayesinde belirli bir uzunluğa sahip küçük işlemler bir araya getirilerek tek bir büyük işlem gibi blok içine eklenir. Böylece işlemlerin izlenmesi ve analiz edilmesi zorlaşır.
Grin Nedir?
Grin, Ocak 2019'da başlatılan bir kripto varlıktır ve Beam ile aynı Mimblewimble blockchain yapısını paylaşır. Sansüre dayanıklı ve ölçeklenebilir özelliklere sahip olmasıyla gizlilik tabanlı varlıklar arasında öne çıkar. Grin'in en dikkat çekici özelliklerinden biri, ismi bilinmeyen bir kurucusu olmasıdır, bu da onu diğer kripto varlıklardan farklı kılar. Bu nedenle, geliştiricilere genellikle bağış şeklinde sunulan teşviklerle desteklenir.
