Piyasa üzerinde alım satım işlemi gerçekleştiren kişilerin bazıları, güven ve merkezi bir otoriteye bağlı kontrol ihtiyacının ortadan kaldırılmasını tercih etmektedir. Geleneksel yöntemde alım satım işlemleri emir defterlerine kaydedilir. Otomatik piyasa yapıcılar ise akıllı sözleşmelerle çalışır ve alım satım işlemleri yapan kişilerin ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlar.

Otomatik Piyasa Yapıcı, emir defterinde bulunan alım satım verilerini formüller aracılığıyla otomatik olarak yöneten bir sistemdir. Matematiksel denklemler ile alım satım işlemlerinin otomatik şekilde gerçekleştirildiği merkeziyetsiz bir sistem olarak da tanımlanır.

Otomatik Piyasa Yapıcı, otomatik alım satım yolu ile piyasa likiditesi sağlar ve piyasa yapma teknikerlerine olan ihtiyacı ortadan kaldırır.  AMM, DeFi (Merkeziyetsiz Finans) teknolojisi ile ortaya çıkmış bir kavramdır. Aynı zamanda Ethereum ve DeFi’a özel finansal bir araçtır. AMM, merkezi olmayan kripto varlık borsalarına (DEX) etki sağlayan ve özerk bir alım satım protokolüdür.

Otomatik Piyasa Yapıcı Nasıl Çalışır?

Otomatik piyasa yapıcı, aracıları ortadan kaldırır ve bir AMM likidite havuzu, algoritma ve akıllı sözleşme ile çalışır. AMM, manuel müdahale, gecikmeler, manipülasyon ve kaymaları minimuma indirir.

Bir AMM mekanizmasında, akıllı sözleşmede yer alan gereklilikler sağlandıkça herkes bir likidite sağlayıcısı olabilir. Likidite sağlayıcısı, likidite havuzuna gerçekleştirdiği katkılar ile gelir elde edebilir ve otomatik bir şekilde alım satım işlemi sağlayabilir.

Otomatik piyasa yapıcı, akıllı sözleşmeler tarafından sağlanan alım satım işlemlerini gerçekleştirmek için, havuzlara yapılan likidite oranına güvenir. Kullanıcılar havuzda kripto varlıklarını dilediği gibi takas edebilir. Matematiksel formüller ile çalışan AMM, fiyatlardaki büyük oranda dalgalanmalarında önüne geçer. Fiyatlandırma algoritması da formülden oluşur.

Fiyatlandırma Formülü Nasıl Çalışır?

En yaygın fiyatlandırma formülü x * y = k şeklindedir.

• k sabit likidite miktarı,
• x likidite havuzunda bulunan ilk varlığın miktarı,
• y likidite havuzunda bulunan ikinci varlığın miktarıdır.

y değerinin yükselmesi halinde, k değerinin sabit kalmasına yardımcı olmak için x değeri düşecektir.

Otomatik Piyasa Yapıcı Avantajları Nelerdir?

AMM’de işlemlerin gerçekleşmesi için kişiler arasında doğrudan takas işleminin yapılması gerekmez ve dolayısıyla bu kullanıcılara istikrar sağlar. Kullanıcılar farklı bir işlem gerçekleşmesini beklemeden likidite havuzu içerisinden doğrudan işlem yapabilirler.

Blockchain ağındaki merkeziyetsiz işlemleri basitleştiren AMM, otomatik her işlem için netlik ve şeffaflık sağlar. İşlem yapan kullanıcılar kripto varlıklarını kontrol edebilir. AMM’ler, kurulum veya doğrulama gerektirmeden DEX ekosisteminde işlem yapılmasına imkân sağlar.

Son olarak otomatik piyasa yapıcılar, fiyatlandırma algoritması ile çalıştığından, kripto varlıkların tarafsız ve istikrarlı bir şekilde fiyatlandırmasına yardımcı olur.

Likidite Havuzu Nedir?

Likidite havuzu, kripto varlıkların akıllı sözleşmelerle kitlenmesidir. Merkezi olmayan kripto varlık platformlarında oluşan likidite sorununu çözmek ve likidite sağlayıcıların ek kazanç elde etmesini sağlamak için çalışır. Otomatik piyasa yapıcı, likidite havuzunun temel bileşenlerinden biridir. Likidite havuzunda bulunan kripto varlıkların alım satım işlemlerinin gerçekleştirmesi için hizmet eder. 

Otomatik Piyasa Yapıcılar ve Likidite Sağlayıcılar Arasındaki İlişki Nedir?

Likidite sağlayıcılar, likidite havuzlarının var olmasını sağlar ve kripto varlıkları havuza ekler. Merkeziyetsiz finans ekosisteminde akıllı sözleşmeler aracılığıyla her kullanıcı likidite sağlayıcı olabilir ve bu sağlayıcıların amacı varlıklardan kazanç elde etmektir.

Finans edilemeyen havuzların kayma yaşama potansiyelleri yüksektir. Yaşanan bu kaymaların azaltılması için otomatik piyasa yapıcılar, kullanıcıların havuza kripto varlık yatırması konusunda teşvik sağlar. Otomatik piyasa yapıcılar çalışmak için likiditeye ihtiyaç duyar. Likidite sağlayıcılar AMM’lerin çalışmasına imkân tanımaktır.

Geçici Kayıp Nedir?

Geçici kayıp, likidite havuzuna likidite sunulması ve kilitlenen kripto varlığın fiyat oranında kilitlenme süreci boyunca değişim yaşanmasıdır. Varlığın fiyat oranının değişimi ne kadar yüksek olursa, geçici kayıp o kadar yüksek olur. Bu nedenle otomatik piyasa yapıcılar benzer değerlere sahip olan kripto varlıklarla çalışır. Likidite sağlayıcılar, havuzda olan kripto varlığın fiyat oranında dalgalanma olduğunda zarar görür. Fakat likidite sağlayıcı varlığını havuzdan geri çekerse zarar kalıcı olur.

DeFi Ekosisteminde Otomatik Piyasa Yapıcıların Avantajları Nelerdir?

• Otomatik piyasa yapıcılar, kullanıcıların kripto varlıklarının alım satımını aracıya ihtiyaç duymadan gerçekleştirmelerine imkân tanır.
• Otomatik piyasa yapıcılarının tamamen otomatik olması, kullanıcıların manuel sipariş defteri yöntemleri konusundaki endişelerini ortadan kaldırır.
• Otomatik piyasa yapıcılar, maliyetleri en minimum seviyede tutar ve alım satım yapan kişilere düşük ücret sunar.
• Otomatik piyasa yapıcılar, alım satım yapan kişilere daha fazla likidite sağlar.

DeFi Ekosisteminde Otomatik Piyasa Yapıcıların Dezavantajları Nelerdir?

• Otomatik piyasa yapıcılar, fiyat kaymaları ve geçici kayıplara bağlıdır.
• Otomatik piyasa yapıcılar otomatik olması nedeniyle dolandırıcılık ve bilgisayar korsanlarına karşı savunmasız kalabilir.
• Otomatik piyasa yapıcıların kullanımı karışık ve karmaşık olduğu için kullanıcılar AMM’leri çalıştırma konusunda zorluk yaşayabilir.