Geleneksel merkezi ağ sistemlerinde olduğu gibi, izinli blockchain ağlarında birincil yetkilendirme mekanizması, bir merkezi otoritenin kullanıcıları belirlemesi ve erişim izinlerini kontrol ederek ayarlaması ile gerçekleşir. Fakat permissionless blockchain ağları, herhangi bir kişi veya kuruluştan izin almaksızın, kullanıcıların ağa katılabildiği ve bloklara katkıda bulunabildiği ağlardır.
Permissionless blockchain ağları, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir. Genellikle kripto varlık birimleri gibi kamuya açık ağlarda kullanılır. Bu tür bir blockchain ağında, herhangi bir kullanıcı, ağa katılmak, işlem yapmak ve yeni bloklar oluşturmak için node (düğüm) olarak hareket edebilir. Bu node’lar, kendi madencilik güçlerini kullanarak blokları doğrulayabilir ve ağa hizmet sağlayabilirler.
Permissionless blockchain ağlarında, güvenlik ve konsensüs protokolleri, ağın tüm katılımcıları arasında anlaşmazlıkları çözmek için kullanılır. Örnek vermek gerekirse, Proof of Work (PoW) gibi bir konsensüs algoritması, node’ların matematiksel problemleri çözerek blokları doğrulamasını ve yeni blokların eklenmesini sağlar. Bu sayede, ağların güvenilirliği ve bütünlüğü sağlanır.
Permissionless Blockchain Ağlarının Avantajları Nelerdir?
Permissionless blockchain ağlarının en önemli avantajları, ağa katılımın serbest olması, sansür direnci, merkezi bir otoritenin yokluğu ve kullanıcıların anonimliğidir. Fakat bu tür ağların bazı dezavantajları da bulunur.
Permissionless Blockchain Ağları Nasıl Çalışır?
Permissionless blockchain ağları, dağıtık ve merkezi olmayan bir yapıdadır. Bu yapı, kullanıcıların birbirleriyle etkileşimde bulunarak, işlemleri doğrulamalarını ve ağın konsensüs mekanizmasına katkıda bulunmalarını sağlar. Permissionless ağları şu şekilde çalışır:
- Ağa Katılım
- İşlemlerin İletilmesi
- Doğrulama ve Blok Oluşturma
- Konsensüs ve Blockchain
- Madencilik ve Ödül
- Ağ Güvenliği
Ağa Katılım
Herhangi bir kişi veya kuruluş, permissionless bir blockchain ağına katılmak için bir node olarak ağa dahil olabilir. Bir node, ağa bağlı diğer node’lar ile doğrudan iletişim kurabilir ve ağın bir parçası haline gelebilir.
İşlemlerin İletilmesi
Kullanıcılar, işlemlerini ağa yayarak tüm node’lara iletebilirler. İşlemler, ağdaki node’lar arasında yayılır ve bir bekleme havuzunda (mempool) toplanır.
Doğrulama ve Blok Oluşturma
Node’lar, bekleyen işlemleri doğrulama sürecine tabi tutarlar. Bu doğrulama süreci, ağın belirlediği kural ve protokollere göre gerçekleşir. Örneğin, Proof of Work (PoW) protokolü kullanıyorsa, node’lar matematiksel problemleri çözerek işlemleri doğrular ve yeni bir blok oluştururlar.
Konsensüs ve Blockchain
Oluşturulan bloklar, bir zincir şeklinde birleştirilir. Her blok, önceki bloğun bir özetini içerir, böylece bloklar birbirleriyle bağlantılı ve değiştirilmez hale gelir. Blokların eklenmesi, konsensüs mekanizması tarafından yönetilir. Konsensüs mekanizması, ağdaki node’ların anlaşmazlıkları çözmek ve yeni blokların eklenmesi konusunda anlaşmaya varmalarını sağlar.
Madencilik ve Ödül
Birçok permissionless blockchain ağlarında, madenciler yeni blokları oluştururken, belirli bir matematiksel problemin çözülmesi için yarışırlar. Bu sürece "madencilik" denir. Madenciler, bu problemleri çözerken, işlem doğrulama ve blok oluşturma sürecinde önemli bir rol oynarlar.
Ağ Güvenliği
Permissionless blockchain, ağ güvenliği, node’ların çoğunluğunun dürüst olduğu varsayımına dayanır. İşlemlerin doğruluğu ve blockchain ağının bütünlüğü, node’lar arasındaki konsensüs ile sağlanır. Bu nedenle, kötü niyetli saldırılarla mücadele etmek ve ağın güvenliğini sağlamak için güçlü kriptografik yöntemler ve konsensüs mekanizmaları kullanılır.
Bu şekilde, permissionless blockchain ağları, merkezi bir otorite olmadan kullanıcıların işlemleri doğrulayabileceği, blokları oluşturabileceği ve ağın güvenliğine katkıda bulunabileceği bir yapı sağlar.
Permissionless Blockchain Ağı Örnekleri Nelerdir?
Permissionless blockchain ağlarının örnekleri arasında şunlar bulunmaktadır:
- Bitcoin
- Ethereum
- Litecoin
- Dogecoin
- Cardano
Bitcoin
Bitcoin, dünyanın ilk ve en popüler kripto varlık birimidir. Bitcoin ağı, permissionless bir blockchain ağıdır. Herhangi bir kullanıcı, Bitcoin ağına katılarak işlem yapabilir, bloklara katkıda bulunabilir ve madencilik yapabilir.
Ethereum
Ethereum, akıllı sözleşmelerin uygulanmasını sağlayan bir platform ve kripto varlıktır. Ethereum ağı da permissionless bir blockchain ağıdır. Kullanıcılar, Ether (ETH) adı verilen kripto varlık birimini kullanarak işlem yapabilir ve akıllı sözleşmeleri uygulayabilir.
Litecoin
Litecoin, Bitcoin benzeri bir kripto varlıktır ve permissionless bir blockchain ağı kullanır. Litecoin ağı, hızlı blok oluşturma süreleri ve farklı bir konsensüs algoritması olan Scrypt'i kullanarak çalışır.
Dogecoin
Dogecoin, başlangıçta şaka amaçlı olarak oluşturulan bir kripto varlık olmasına rağmen, permissionless bir blockchain ağına sahiptir. Dogecoin ağı, kullanıcıların işlem yapmasına ve bloklara katkıda bulunmasına izin verir.
Cardano
Cardano, bir blockchain platformu ve varlık birimidir. Cardano'nun ağı da permissionless bir yapıya sahiptir ve kullanıcılar işlem yapabilir, bloklara katkıda bulunabilir ve ağın yönetimine katılabilir.
