Merkeziyetsiz uygulamalar (DApp), merkezi sunucular yerine blockchain ağlarında çalışan, akıllı sözleşme destekli dijital uygulamalardır. DApp’lerin kaynak kodu herkese açıktır. Bu nedenle tüm kullanıcılar DApp’leri kopyalama veya değiştirme olanağına sahiptir. DApp’ler, oyun, finans ve sosyal medya gibi çeşitli alanlarda kullanılır.
DApp, merkezi sunucular yerine merkeziyetsiz ağlarda çalışan ve bilgisayar ya da akıllı telefonlar aracılığıyla erişilen uygulamalardır. Geleneksel uygulamalar gibi merkeziyetsiz uygulamalar da kullanıcılara farklı işlevler ve yardımcı programlar sunar.
Merkeziyetsiz uygulamalar, bir merkez noktasına sahip olmayan, bir kurum ya da kişiye bağlı olmadan çalışan yazılımlardır. Bu yazılımlar, blockchain veya eşler arası (P2P) ağlarda çalışabilir. DApp’lerin ana hedefi, üçüncü tarafların işlemler üzerindeki etkisini en aza indirmektir.
DApp’lerin yaygınlaşmasıyla beraber birçok farklı DApp projesi ortaya çıktı. Bu DApp projelerine Neo (NEO), NEM (XEM), Basic Attention Token (BAT) ve Golem (GNT) gibi platformlar örnek olarak verilebilir.
Merkeziyetsiz uygulamaların özellikleri şu şekildedir:
- DApp’ler açık kaynak kodludur ve bu durum, tüm kullanıcıların DApp'leri doğrulayabilmesini, kullanabilmesini, kopyalayabilmesini ya da değiştirebilmesini sağlar.
- DApp’ler blockchain tabanlıdır ve DApp üzerindeki veriler, kriptografik şifrelemeler sayesinde güven altına alınır.
- Merkeziyetsiz uygulamalara token ile erişim sağlanır.
Merkeziyetsiz Uygulamaların Avantajları Nelerdir?
Bir otorite tarafından kontrol edilmeyen ve merkezi olmayan DApp’ler, sansüre karşı koruma sağlanmasına imkân tanır. Diğer bir deyişle merkezi sunuculara bağlı olarak çalışan geleneksel yazılımların aksine, dApp'ler, merkezi olmayan ve çeşitli node'lardan oluşan bir ağ üzerinde faaliyet göstererek, kapatılamaz ve sansürlenemez bir yapıya sahiptir.
İşlemlerin kesinti yaşama ihtimali neredeyse sıfırdır. Blockchain altyapısıyla çalışan merkeziyetsiz uygulamalar, kripto varlıkların yaygınlaşmasına yardımcı olur.
Merkeziyetsiz uygulamalar, merkezi sunuculara bağlı geleneksel uygulamalara kıyasla genelde daha güvenlidir. DApp’lerin açık kaynak kodlu olması ve herkes tarafından görüntülenebilir olması, güven sağlar.
Merkeziyetsiz Uygulamaların Dezavantajları Nelerdir?
Açık kaynak kodlu çalışmaları DApp’ler için avantaj sağlar ancak bu durumun olumsuzluk yaratan tarafları da var. Siber saldırganlar, zayıf noktaları tespit ederek saldırı gerçekleştirebilirler.
Geniş bir kitleye sahip olmayan DApp projeleri, güvensiz sayılır çünkü bir ağa ne kadar kullanıcı bağlı olursa, ağın güvenliğinin de o kadar yüksek olduğu kabul edilir.
DApp'lerin Popüler Kullanım Alanları
Finansal hizmetler
DApp'ler, eşler arası finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi gibi alanlarda kullanılarak, para birimi değişimi veya varlık transferi gibi işlemleri kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirmeyi mümkün kılmaktadır.
Kimlik doğrulama
Kimlik bilgilerinin güvenli bir şekilde depolanması ve doğrulanması gibi konularda DApp'ler, pasaport uygulamaları veya oylama sistemleri gibi çeşitli alanlarda kullanılabilmekte ve bu sayede güvenli ve etkili bir şekilde kimlik doğrulama işlemleri gerçekleştirilebilmektedir.
Tedarik zinciri yönetimi
Tedarik zinciri boyunca malların hareketini izlemek için DApp'ler kullanılabilmekte ve bu sayede şeffaflık ve güven sağlanabilmektedir.
Gayrimenkul
Gayrimenkul alım satımı işlemlerinin yanı sıra, mülk sahipliği ve tapu gibi belgelerin takibi gibi konularda DApp'ler, doğrudan alıcı ve satıcı arasında işlem yapılabilmesini sağlayarak bu işlemlerin kolay ve güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesine yardımcı olabilir.
Sosyal medya
Kullanıcıların merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan etkileşimde bulunabilmesine ve içerik paylaşabilmesine olanak tanıyan DApp'ler, merkezi olmayan sosyal medya platformlarının oluşturulmasına yardımcı olabilir. Bu sayede, kullanıcılar güvenli bir şekilde iletişim kurarak fikirlerini özgürce paylaşabilirler.
Eğitim
Öğrencilerin ve öğretmenlerin aracılara ihtiyaç duymadan doğrudan etkileşime girmelerine ve iş birliği yapmalarına olanak sağlayarak, merkezi olmayan öğrenme platformları oluşturulmasına yardımcı olan DApp'ler, eğitim alanındaki gelişmelere de öncülük edebilir. Bu sayede, öğrenciler ve öğretmenler arasındaki etkileşim daha kolay, aracısız ve hızlı bir şekilde gerçekleşebilir.
