İşletim sistemleri, bilgisayarlar ve donanımlar üzerinde çalışır. İşletim sistemleri bu cihazların kaynaklarını yönetir. Bu sistemler, uygulama yazılımları için kullanılan servisleri sağlayan yazılımların bütününü içerir. 

İşletim sistemleri, uygulama yazılımları ve bilgisayarlar arasında gerekli olan iletişimi sağlarlar. Ayrıca bu işletim sistemleri, sadece bilgisayarlar, video oyun konsolları, cep telefonları ve web sunucularında değil, arabalar, beyaz eşyalar, makineler ve akıllı saatler gibi daha birçok donanım üzerinde kullanılır.

İşletim sistemleri işlevlerinin kapsamı ile değerlendirilmemelidir. Bir işletim sistemini değerlendirirken, ilgili donanımı belirli bir amaç doğrultusunda programlayabilme yeterliliği göz önünde bulundurulmalıdır.

İşletim Sistemlerinin Ortaya Çıkışı Nasıldır?

1940’lı yıllara kadar dijital işletim sistemleri de dahil olmak üzere hiçbir işletim sistemi bulunmuyordu. 1940’a kadar olan elektronik sistem ve ürünler, sıralı mekanik şalterler ya da belirli panolar üzerinde yer alan jumper kablolar tarafından programlanıyordu. Örnek vermek gerekirse, delikli kâğıt kartlarının verilerinden, bordro çeklerinde askerî ya da kontrollü baskı olarak kullanılması için, balistik tablolar geliştiren özel sistemler üretilmişti. 

Daha sonra programlanabilir genel kullanım amaçlı bilgisayarlar icat edildi. Bunun üzerine ikili sayı sisteminden oluşan makine dilleri programlama süreçlerini oldukça hızlandırdı. Bunun üzerine ise daha modern işletim sistemleri ortaya çıkmaya başladı.

En Popüler İşletim Sistemleri Hangileridir?

Günümüzde birçok farklı alanda kullanılan sayısız işletim sistemi bulunuyor. Bu işletim sistemlerinden en çok öne çıkanlar ise şunlardır:

• Mac OS X
• Microsoft Windows
• GNU/Linux
• BeOS
• Android
• iOS

Linux işletim sistemi, günümüzde en çok kullanılan açık kaynak kodlu işletim sistemidir. Diğer işletim sistemlerinden en temel farkı açık kaynak kodlu bir yapıya sahip olması olan Linux, GNU (Genel Kamu Lisansı) versiyon 2 kullanılarak sunulmuştur. Linux işletim sistemi, Linux Vakfı çatısı altında geliştirilmiştir. Linux ismi ise, projenin ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. 

Linux işletim sistemi günümüzde süper bilgisayarlar, akıllı cihazlar ve internet altyapısı sağlayan donanımların üzerinde sıkça kullanılıyor. Linux ismi, aynı çekirdeği kullanarak oluşturulmuş tüm işletim sistemlerini nitelemek için de kullanılır. Örnek vermek gerekirse Linux çekirdeği ve GNU araçlarının bir araya getirilmesi ve bir işletim sistemi olarak sunulması, GNU/Linux dağıtımı olarak isimlendirilir. Bu gibi işletim sistemi türevlerine yine kısaca Linux denir.

Linux işletim sistemleri Windows ve macOS benzeri işletim sistemleriyle benzerlik gösterir. Linux, diğer işletim sistemleri gibi bir grafik arayüzüne sahiptir. Aynı zamanda Linux işletim sistemi, gündelik alanda kullanılan ekstra uygulamaları da içerisinde barındırır. Örneğin kelime işlemcileri, video ve fotoğraf düzenleyicisi benzeri yazılımlar da Linux işletim sistemlerinde bulunur. 

Linux işletim sisteminin en önemli farkı, açık kaynak kodları kullanmasıdır. Bunun anlamı ise, Linux geliştirilirken kullanılan tüm kodların halka açık bir şekilde sunulmasıdır. Linux yaratılırken alınan bu karar, onu diğer işletim sistemlerinden çok daha farklı kılmıştır. Aynı zamanda açık kaynak kodlarına sahip olması, Linux’un diğer kişiler tarafından düzenlenmesine ve geliştirilmesine imkân sağlayarak birçok farklı Linux işletim sistemi oluşturulabilmesini sağlamıştır. Bu durum, Linux işletim sistemlerinin üst düzey bir özelleştirilebilirlik sunduğunu gösteriyor. 

Linux Kimler Tarafından Kullanılıyor?

Çoğu kişi Linux’u bilsin veya bilmesin muhtemelen kullanmıştır. Çünkü gündelik hayatta kullanılan internet sitelerinin büyük çoğunluğu Linux tarafından geliştirilen sunucular ile çalıştırılıyor. 

Bunun dışında Linux işletim sistemlerini genel olarak yazılımcılar, programlama uzmanları ve büyük şirketler kullanıyor. Bir şirketin sunucu oluştururken Linux işletim sistemini tercih etmesinin en önemli nedeni, Linux’un diğer işletim sistemlerine kıyasen çok daha güvenli bir yapıya sahip olmasıdır. Aynı zamanda Linux tercih edilmesinin bir diğer önemli nedeni ise esnek ve daha modüler bir işletim sistemi olmasıdır. 

Günümüzde Linux’u geliştirmek için çalışan çok büyük topluluklar bulunuyor. Büyük şirketler ise bu topluluklardan dilediği zaman istediğine en uygun işletim sistemi ihtiyacını giderebiliyor. Ayrıca bazı şirketler Linux’un geliştirilmesi için finansal destek de sağlıyor.

Linux İşletim Sistemi Nasıl Oluşturuldu?

Linux işletim sistemi, 1999 yılı içerisinde Helsinki Üniversitesi’nde öğrenci olarak bulunan Linus Torvalds tarafından oluşturuldu. Torvalds’ın Linux işletim sistemini geliştirmesinin en önemli sebebi, genellikle akademik alanda kullanılan Unix klonlarından birisi olan Minix’e bir rakip oluşturmaktı. Ücretsiz ve açık kaynak kodlu bir yapıya sahip olan Linux’un ismi ilk olarak Freax olarak belirlendi. Fakat daha sonra Torvalds’ın adı ve Unix’in birleşiminden oluşan “Linux” isminin kullanılmasına karar verildi.

Linux İşletim Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Linux, birçok farklı alanda kullanıcılarına avantajlar sunan bir işletim sistemidir. Bu avantajlar şunlardır:

• Açık kaynak kodlu yapı
• Güvenlik
• Özelleştirme
• Stabil yazılım güncellemeleri
• Farklı dağıtımlar

Açık Kaynak Kodlu Yapı

Daha önce de belirtildiği gibi Linux işletim sistemlerinin en önemli farkı açık kaynak kodlu olmasıdır. Kullanıcılar bu kodları görüntüleyebilir, değiştirebilir ve bilgisayarları üzerinde kullanabilir.

Güvenlik

Linux, diğer işletim sistemleri ile kıyaslandığı zaman çok daha güvenli kabul edilen bir işletim sistemidir. Her ne kadar kötü amaçlı yazılımlarının her birini engelleyebilecek kadar güvenli bir yapıya sahip olmasa da Linux, diğer işletim sistemlerinden çok daha dayanıklıdır. Linux işletim sistemi üzerinde bulunan bir virüs barındıran uygulamalar, kesinlikle yöneticiden şifre kullanılarak bir onay almak zorundadır. Doğru şifre kullanıcı tarafından girilmediği takdirde hiçbir uygulama, Linux işletim sistemi üzerinde herhangi bir değişiklik gerçekleştiremez. Doğal olarak Linux işletim sistemleri, herhangi bir antivirüs yazılımına gerek kalmadan sistemi ve bilgisayarı koruyabiliyor.

Özelleştirme

Linux, açık kaynak kodları sayesinde istenildiği şekilde düzenlenebiliyor. Amaç doğrultusunda yeni değişiklikler ve özellikler kullanıcı tarafından eklenebilir, çıkarılabilir ya da özelleştirilebilir.

Stabil Yazılım Güncellemeleri

Linux işletim sistemleri, çok sık bir şekilde yazılım güncellemeleri alır. Üstelik bu güncellemeler sistemi daha güncel tutmanın yanı sıra, diğer işletim sistemlerine kıyasen çok daha sorunsuz ve hızlı şekilde kullanılabiliyor.

Farklı Dağıtımlar

Linux’un birden fazla versiyonu bulunuyor. Kullanıcılar ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda her biri ücretsiz olan bu versiyonlardan birisini seçebilir ve kullanabilir. Fedora, Arch Linux, Debian, Ubuntu ve Linux Mint bu sürümlere örnek olarak verilebilir. Örneğin bir yazılımcı, Debian veya Fedora tercih ederek kendisi için daha özel bir işletim sistemi deneyimi yaşayabilir.

Linux işletim sistemlerinin bazı dezavantajları da bulunur. Bu dezavantajlar şunlardır:

• Standart bir versiyon bulunmaması
• Teknik destek
• Öğrenme süresi

Standart Bir Versiyonun Bulunmaması

Windows veya MacOS gibi işletim sistemlerinin standart bir sürümü bulunur. Örneğin Windows 7,8 veya 10 birer standart sürümdür. Linux işletim sisteminin ise herhangi bir standart sürümü bulunmuyor. Üstelik kullanıcılar tarafından geliştirilen binlerce farklı Linux sürümü bulunuyor. Bu durum, kendisine Linux arayan kullanıcılarda uygun Linux sürümünü bulamama ve kafa karışıklığı yaratabiliyor.

Teknik Destek

Linux belirli topluluklar tarafından geliştirilir ve sunulur. Bu sebeple bazı durumlarda teknik destek almak isteyen kullanıcılar, topluluklardan istedikleri yardımı alamayabilir. Bu durumda destek birimleri yetersiz kalır ve kullanıcılar sorun yaşayabilir.

Öğrenme Süresi

Linux işletim sisteminin kullanımı, Windows veya Mac işletim sistemleri kadar kolay değildir. Hiç Linux deneyimi olmayan bir kullanıcı için teknik bilgi düzeyi fazla gelebilir. Bu durum öğrenme sürelerini nispeten arttırır.