Etkin piyasa hipotezi (EMH), piyasada işlem gören menkul kıymet fiyatlarının mevcut olan bir finansal ürün hakkında bütün verileri içerdiğini gösteren bir kavramdır. EMH, modern ekonomi teorisinde oldukça tartışılan konular arasındadır. Etkin piyasa hipotezinin hatasız olduğu varsayıldığında, piyasa değerlerinin sadece yeni verilere tepki vermesi gerekir. Ancak bu herhangi bir değerin piyasada avantaj kurmasını neredeyse imkânsız kılar. EMH’ye göre, hisse senetleri piyasalarda her zaman gerçek değerlerinden işlem görür. Bu durum ise yatırımcıların bir hisse senedini gerçek fiyatından alacağını gösterir. Böylece finansal bir ürünün, değeri altında veya şişirilmiş fiyatlar ile alım satımı neredeyse imkansızdır. Bir yatırımcının yüksek kazanç sağlamasının tek yolu ise riskli yatırımlar yapmasıdır.
Etkin Piyasa Hipotezinin Üç Varyasyonu nedir?
Etkin piyasa hipotezine gerçekten inanan bireysel yatırımcılar, kıyaslamayı gösteren pasif yatırım yöntemleri belirlerler. Etkin piyasa hipotezinin sahip olduğu başlıca formlar şunlardır:
- Etkin Piyasa Hipotezinin Zayıf Formu
- Etkin Piyasa Hipotezinin Yarı Güçlü Formu
- Etkin Piyasa Hipotezinin Güçlü Formu
Etkin Piyasa Hipotezinin Zayıf Formu
EMH’ye inanan yatırımcılar, menkul kıymet değerlerinin bütün piyasa verilerini gösterdiğine inanır. Aksine hipotezin zayıf formuna inanan kişiler ise, fiyat bilgilerinin halka açıklanmamış olan güncel verileri yansıtmadığına inanır.
Hipotezin zayıf formuna inanan yatırımcılar, önceki fiyatların gelecekteki fiyatlar üzerinde etkili olmadığını düşünür. Etkin piyasa hipotezinin zayıf formu ile iyi bir temel analist, yeni oluşan verilerin fiyatların üzerinde etkili olabileceğini öngörerek kısa sürede oldukça iyi bir performans sergileyen hisse senetlerini belirleyip seçebilir.
Etkin Piyasa Hipotezinin Yarı Güçlü Formu
Hipotezin yarı güçlü formu ise, halka açık yeni verilerin piyasaya eş zamanlı olarak fiyatlandırıldığına inanılır. Bunun için ise teknik veya temel analiz teknikleri kullanılamaz.
Etkin Piyasa Hipotezinin Güçlü Formu
Hipotezin güçlü formunda, halka açık olan ve olmayan tüm özel verilerin bir menkul kıymetin cari değerini kapsadığı düşünülür.
Etkin Piyasa Hipotezinin (EMH) Avantajları Nelerdir?
Etkin piyasa hipotezi, hisse senetleri ve kripto varlık birimlerine spekülatif olarak yaklaşılmaması, daha fazla kâr elde etmek adına bir yol olarak görülmemesini şart koşar ve bu sayede yatırımcıları korumayı hedefler.
EMH, piyasaların verimli olduğu savunur. Kâr/zarar oranlarını hesaplamaya, teknik grafikleri analiz etmeye ve bilanço ölçmek gibi şeylere harcanan süreden tasarruf sağlanmasına imkân tanır.
Etkin Piyasa Hipotezinin Sınırlamaları
EMH’nin 1960’lı yıllarda ilk uygulamasından bu zamana kadar birden fazla sınırlaması ortaya çıktı. Bu sınırlamalar ise şunlardır:
- Piyasa Düzeltmeleri
- Piyasa Anormallikleri
- Davranışsal Ekonomi
Piyasa Düzeltmeleri
Ekonomik balon, finansal bir ürün adil bir değerin üzerine yükseldiğinde ve piyasa düzeltmelerinin yaşandığı noktalarda ortaya çıkabilir. Bu ise fiyatların hızlı bir şekilde düşmesine yol açarak piyasanın çökmesine yol açar.
Piyasa Anormallikleri
Piyasa anormallikleri, EMH tarafından kararlaştırılan fiyat ile doğrunun arasında bir fark olmasını içerir. Bu durum herhangi bir zaman dilimi içerisinde yaşanabilir.
Davranışsal Ekonomi
Davranışsal ekonomi, piyasada yer alan katılımcıların rasyonel bireyler olduğunu kabul etmez. Zor koşulların kişilerde strese yol açabileceğini, doğru kararlar alınmasında zorlanılabileceğini savunur.
Etkin Piyasa Hipotezinin (EMH) Varsayımları
EMH, bazı varsayımlara dayanır. Bu varsayımlar şunlardır:
- Hisse senetleri piyasalarda adil fiyatlar üzerinden işlem görür.
- EMH, hisse senetlerinin piyasa fiyatının mevcut tüm verileri barındırdığını savunur.
- Yatırımcıların mevcut veriler ile karar vermelerini savunur.
Piyasaların Etkin Olması Ne Anlama Gelir?
Piyasa etkinliği, değerlerin mevcut olan bütün verileri nasıl yansıttığını içerir. EMH, piyasaların verimliliğini, adil olduğunu ve doğru bir biçimde fiyatlandırılması ile yatırım sağlanarak daha çok kazanç sağlamaya yer bırakılmamasını savunur.
