Kripto varlıkların yaygınlaşması ve popülerleşmesi ile hayatımıza giren kavramlardan ikisi de coin ve token terimleri oldu. Bu iki terim birbirleriyle sıkça karıştırılsa da çok temel bazı farklılıkları bulunuyor. Blockchain teknolojisi ve Web 3.0 ekosisteminde coin ve token arasındaki temel farkları ve kullanım alanlarını inceledik.
Kripto Varlıklar Ne İşe Yarar?
2008 yılında Bitcoin ile hayatımıza giren kripto varlıklar, günümüzde artık birçok farklı sektörde kullanılan sanal birimler olarak giderek yaygınlaşıyor. Bitcoin’in popülerleşmesinin ardından altcoin’ler, başka bir deyişle alternatif coin’ler ve token’lar ortaya çıktı. Haliyle kripto dünyası giderek yaygınlaştı ve kendi içerisinde türlere ayrıldı. Bu yaygınlaşmanın bir sonucu olarak insanların ilgisi giderek arttı ve farklı amaçlar için farklı kripto varlıklar kullanılmaya başlandı. Kullanıcılar kripto varlık borsalarından NFT platformlarına, Metaverse projelerinden launchpad ile token üretimine kadar birçok farklı alanda blockchain teknolojisini kullanmaya başladı.
Coin ve Token Nedir?
Coin ve token’lar, blockchain teknolojisi sayesinde hayatlarımıza girmiş dijital varlıklardır. Coin, kendi blockchain ağına sahip olan dijital varlıkları ifade etmek için kullanılan terimdir. Coin’ler, blockchain ağın borsa üzerinde dolaşıma girebilir, alınıp satılabilir, ve transfer edilebilir. Örnek vermek gerekirse Bitcoin ve benzeri coin’ler, kendi blockchain ağlarına sahiptir. İnsanlar geleneksel para birimlerinin yerine, dağıtık ağlarda madencilik yapılarak oluşturulan coin’leri kullanmaya başladı. Günümüzde kripto varlıkların kullanımı hala tüm dünyada regüle edilmiş değil. Düzenleme çalışmaları birçok ülkede devam ediyor.
Token’lar ise coin’lerden farklı olarak, kendine ait blockchain ağı olmayan ve başka bir blockchain ağını kullanan dijital varlıklardır. Token’lar, kendi blockchain ağına sahip olmayan dijital varlıklar olarak, başka bir coin’in ağında kullanılıyor, takas ediliyor ve işlem görüyor.
Token Türleri Nelerdir?
Token’lar kendi aralarında türlere ayrılıyor. Bu türler şöyle ifade edilebilir
- Equity Token
- Credit Token
- Utility Token
Equity Token Nedir?
Equity token, bir başka deyişle hisse senedi token’ı IPO sistemine benzer özellikler barındırmaktadır. Halka arz süreçlerindeki yatırımcıların sağladığı fayda ile equity token’ların faydası birbirine paraleldir. Equity token sahipleri sabit komisyon alırlar.
Bu token’lar menkul kıymet yasalarına tabidirler. Equity token’ların şirket hisselerinin temsiliyetinde büyük bir değişikliğe yol açacağı düşünülüyor. Gayrimenkul sektöründe de equity token üzerinde çalışmalar devam ediyor.
Credit Token Nedir?
Credit token, kredi amacı ile oluşturulmuş token’ları ifade eder. Herhangi bir yatırımcı, bir girişimciye credit token ile borç verebilir. Daha sonra bu yatırımcı, girişimcinin kazancı üzerinden belirli bir oranda getiri sağlar.
Utility Token Nedir?
Utility token’lar, içerisinde birden fazla tür içerebiliyor. Aynı anda birden çok türe uyumlu olabiliyorlar. Utility token, ayrıca sahiplerinin belirli bir ürün veya hizmete ulaşabilmesini de sağlıyor. Yatırım amacı ile ise kullanılmıyor.
Coin ve Token Arasındaki Farklar Nelerdir?
Coin ve token arasındaki en önemli farklar şöyle sıralanabilir:
- Kendi blockchain ağına sahip olma/olmama durumu
- Sıfırdan geliştirilme ya da belirli bir standart ile oluşturulma durumu
- Kendi altında dijital varlık oluşturma/oluşturamama durumu
Kendi blockchain ağına sahip olma/olmama durumu
Blockchain dünyasında üretilen kripto varlıkların en temel ayrımı, kendilerine ait bir blockchain ağı olup olmadığıdır. Bir kripto varlığın coin olarak tanımlanması için kendine ait, sıfırdan oluşturulmuş bir blockchain ağı olmalıdır. Bunun aksine kendine ait blockchain ağı olmayan kripto varlıklar ise token olarak isimlendirilir.
Sıfırdan geliştirilme veya belirli bir standart ile oluşturulma durumu
Coin ve token arasında bir başka önemli fark ise, coin’ler bir standarda bağlı olmadan kendi ağlarında sıfırdan oluşturulurken, token’lar belli bir standardın kullanılması ile oluşturuluyor. Örneğin Ethereum ağı üzerinde token oluşturmak için ERC-721 standardı kullanılıyor. Bu standart sayesinde token’ın yapısı oluşturuluyor ve kullanılıyor. Token yapısını sağlayan bu standartların kendi aralarında da farklılıkları olabiliyor.
Kendi ağında dijital varlık oluşturulabilmesine olanak sağlama durumu
Coin ve token arasındaki bir diğer fark ise, coin’lerin kendilerine ait blockchain ağlarında, token oluşturulabilmesine imkân sağlayan standartlar geliştirilebilmesidir. Bu standartlar ile coin’e ait blockchain ağında başka token’lar oluşturulabiliyor.
En Popüler Coin ve Token’lar Hangileridir?
Kendi blockchain ağına sahip en çok bilinen coin’lerden bazıları:
- Bitcoin (BTC)
- Ethereum (ETH)
- Solana (SOL)
- Ripple (XRP)
- Avalanche (AVAX)
Başka bir blockchain ağında oluşturulan en popüler token’lardan bazıları:
- SushiSwap (SUSHI)
- Tether (USDT)
- Aave (AAVE)
- Polkadot (DOT)
- Uniswap (UNI)