Blockchain ağları, daha çok kripto varlıkların popülerleşmesi ile bilinir. Fakat farklı amaçlar için geliştirilen başka blockchain ağı türleri günümüzde sıkça kullanılır. Bunlardan birisi de “private blockchain” olarak isimlendirilen özel blockchain ağlarıdır.

Blockchain Ağı Türleri Nelerdir?

Blockchain teknolojisinin en sık kripto varlıklar, NFT sektörü ve Web 3.0 alanlarında kullanılır. Blockchain teknolojisinin dört farklı ana türü bulunur. Bu türler şunlardır:

• Genel blockchain
• Hibrit blockchain
• Konsorsiyum blockchain
• Özel blockchain

Genel Blockchain Nedir?

Genel blockchain ağları, yetkilendirme gibi gereksinimlerin olmadığı blockchain ağlarıdır. Bunun anlamı ise herhangi bir merkeze bağlı olmamasıdır. Başka bir deyişle blockchain ağına erişim sağlamak isteyen herkes, kolayca genel blockchain ağlarına dahil olabilir. İnternet bağlantısı olan kullanıcıların tamamı, blockchain ağına katılabilir ve işlem gerçekleştirebilir.

Hibrit Blockchain Nedir?

Hibrit blockchain ağları hem genel hem de özel blockchain ağlarının özelliklerini içerir. Hibrit blockchain ağları, sadece tek bir kişi ya da bir kurumun kontrolündedir.

Konsorsiyum Blockchain Nedir?

Konsorsiyum blockchain ağlarının bir başka adı ise birleştirilmiş blockchain’dir. Konsorsiyum blockchain’ler, özel blockchain ağlarından çok daha merkeziyetsiz bir yapıya sahiptir. Konsorsiyum blockchain ağları, tek bir kontrol mekanizmasına sahip olan hibrit blockchain ağlarından farklı olarak, çeşitli oluşumlar barındıran bir grup tarafından geliştirilir. Konsorsiyum blockchain ağlarının amacı, bu gibi oluşumların ortak çalışmaları için merkezi olmayan bir ağ kullanmak istemeleridir. Konsorsiyum blockchain ağlarının dışında yer alan kişiler, bu blockchain ağına giriş yapamazlar.

Özel Blockchain (Private Blockchain) Nedir?

Özel blockchain ağları, yetkilendirme gereği duyulan bir blockchain ağıdır. Sadece gerekli izinlere sahip olan kişi ve kişiler, bu blockchain ağına dahil olabilir. Özel blockchain ağları, şirketler, kurumlar ya da organizasyonlar tarafından yürütülür. Hangi kullanıcının hangi erişim izinlerine sahip olacağı gibi detaylar, özel blockchain ağının yöneticisi olan şirket veya organizasyonlar tarafından belirlenir.

Özel blockchain ağları, kurumların verilerini halka açık hale getirmez ve dağıtılmış defter teknolojisinin kullanılmasını sağlar.

Fakat bu durum, blockchain ağlarının en önemli özelliklerinden birinden, özel blockchain’lerin yoksun olduğu anlamına gelir. Bu özellik, bir merkezden yönetilmeme, yani tam anlamıyla merkeziyetsizliktir. Günümüzde birtakım eleştirmenler, özel blockchain ağlarının birer blockchain ağı olmadığını ve dağıtılmış defter teknolojisini kullanan merkezi veri tabanları olduğunu düşünüyorlar.

Özel blockchain ağları, işlemleri doğrulamak adına daha fazla zaman ve enerji harcanmasını gerektiren genel blockchain’lere göre daha hızlı, verimli ve uygun maliyetlidir.

Genel anlamda blockchain ağları tüm kullanıcılar arasında dağıtılan bir ağda kaydedilmiş ve doğrulanmış işlemleri barındıran bir defterdir. Fakat birçok farklı durumda, herkesin erişim sağlayabildiği bir genel blockchain ağı yerine, belirlenmiş ve sınırlı sayıda kullanıcının arasında erişim sağlanabilen özel blockchain ağlarının kullanılması gerekebilir. Özel blockchain ağlarının katılımcıları, önceden belirlenmiş ve seçilmiştir. Bu kişilerin özel blockchain ağına erişim hakları kontrol altındadır. Bu durum, katılımcıların kimlik doğrulaması gerçekleştirmeleri ve ağa dahil olmak adına izin alma gereği duyduğunu ifade eder.

Özel blockchain ağlarının bazı kullanım alanları şunlardır:

• Finansal hizmetler
• İşletmeler arası işlemler (B2B)
• Kaynak izleme ve takibi
• Sağlık sektörü

Finansal Hizmetlerde Özel Blockchain

Bankalar ve diğer finansal kurumlardan bazıları, daha güvenli ve daha hızlı ödeme işlemleri gerçekleştirilmesi adına özel blockchain ağlarını kullanmayı tercih edebilir.

İşletmeler Arası İşlemlerde (B2B) Özel Blockchain

Birden fazla firma veya kurum arasında verimli ve güvenli işlemler gerçekleştirmek için bir özel blockchain ağı tercih edilebilir.

Kaynak İzleme ve Takibinde Özel Blockchain

Herhangi bir tedarik zincirinde ya da lojistik süreçlerinde ürünlerin kaynaklarının takibini yapmak ve sahtecilik gibi durumların önüne geçmek adına özel bir blockchain ağı kullanılabilir.

Sağlık Sektöründe Özel Blockchain

Hastaneler, klinikler ve diğer tıbbi müdahale merkezleri arasında, önemli tıbbi verilerin güven içerisinde hasta gizliliğine uygun durumlarda paylaşılması adına özel blockchain ağı yapısı kullanılabilir.

Özel blockchain ağlarında genel olarak işletmelere ve kurumlara özel çözümler sağlanır. Şirketler, özel blockchain ağlarını sorunlarını çözüme ulaştıracak şekilde tasarlar ve geliştirir. Bu özel blockchain ağları, genel olarak halka açık olmadığı için nispeten daha hızlı ve ölçeklenebilir olabilir. Bunun yanı sıra özel blockchain ağlarının en büyük dezavantajı, güven gerektiren bir yapıya dayalı olmasıdır.

Özel Blockchain Ağı Örnekleri Nelerdir?

Özel blockchain ağlarının önemli örnekleri bulunur. Bu ağlardan bazıları ise şunlardır:

• Corda
• Hyperledger Fabric
• Quorum
• MultiChain
• R3 Corda Enterprise

R3 Corda Nedir?

Corda, R3 isimli şirket tarafından geliştirilmiştir. Corda, finans kurumları arasında işlem yapma amaçlı özel blockchain ağları geliştirmek için kullanılan bir platformdur. Corda’nın özel tasarlanmış yapılandırması, kullanan işletmelere gizlilik, güven ve ölçeklenebilirlik sunar.

Hyperledger Fabric Nedir?

Hyperledger Fabric, Hyperledger Project tarafından geliştirilmiştir. Hyperledger Fabric, genel anlamda işletme ve kurumlara hitap edecek şekilde tasarlanmış, açık kaynak kodlu bir yapıya sahip blockchain platformudur. Hyperledger Fabric, özel blockchain ağları oluşturulabilmesi için esnek bir yapı sunar. Aynı zamanda tamamiyle özelleştirilebilir bir düzeni bulunur. Çok sayıda firma arasında işlem gerçekleştirilebilmesi adına izinli ağlar oluşturulabilir.

Quorum Nedir?

Quorum, JPMorgan Chase tarafından geliştirilmiştir. Quorum, finans kuruluşları arasında kullanılabilecek bir özel blockchain platformudur. Ethereum altyapılı bir blockchain ağı olan Quorum, işletmelerin tüm gizlilik, hız ve güvenlik ihtiyaçlarını gidermek amacıyla optimize edilmiştir.

MultiChain Nedir?

MultiChain, kurumların kendi özel blockchain ağlarını oluşturmak adına kullanabilecekleri açık kaynak kodlu bir yapıya sahip platformdur. Açık kaynak kodlu yapısı sayesinde tamamen özelleştirilebilir bir durumdadır. MultiChain, izinli ağlar oluşturarak kurumlar arasında bilgi paylaşımı sağlamak adına kullanılabilir.

R3 Corda Enterprise Nedir?

Corda Enterprise, R3 tarafından geliştirilen Corda’nın ticari bir sürümüdür. Bu sürüm daha kapsamlı işletmelerin kullanımına uygun olarak oluşturulmuştur. Nispeten daha karmaşık özel blockchain ağlarının oluşturulmasına imkân tanır.

Her kurum, kendi ihtiyacına yönelik farklı özel blockchain ağları geliştirebilir ve bunu sürdürebilir. Günümüzde giderek yaygınlaşan bu teknoloji, büyük firmaların iş süreçlerini kolaylaştırıyor.