Toplu Açık Artırma (Batch Auction), dijital ve geleneksel varlık dünyalarında kullanılan bir alım satım yöntemidir. Toplu açık artırma, bireysel emirleri gruplandırıp, hepsinin aynı anda gerçekleşmesini sağlar. Bu gruplar içerisindeki tüm emirler birebir aynı takas fiyatına sahiptir. Toplu açık artırma ile gerçekleşen alım satım işlemleri “batch trading” olarak adlandırılır.
Toplu açık artırma, kullanıcılara havuza sağladıkları katkı miktarına göre token dağıtılır. Dağıtılan token fiyatı, açık artırmanın sonunda, toplam miktara göre belirlenir. Toplu açık artırmalarda likit olan tokenların alım satımı gerçekleştirilir ve stablecoinler ve sigorta tokenları gibi likit olmayan tokenlarda işlem görür.
Toplu açık artırma, toplu likiditeden yararlandığı için hem dijital hem de geleneksel varlık dünyasında adil fiyatların keşfedilmesini sağlar. Toplu açık artırmalar iki şekilde gerçekleştirilir. Bazı durumlarda alım satım direkt olarak karşılıklı taraflar arasında sağlanırken, bazı durumlarda ise gruplar, halka formasyonu içerisinde alım satım işlemleri gerçekleştirir.
Kripto Varlık Piyasasında Toplu Açık Artırma Nasıl Bir Konumdadır?
Kripto varlık piyasasında toplu açık artırma, ilk token ve ilk para arzları (ICO) aşamalarında oldukça önemli bir konumdadır. Aynı zamanda toplu açık artırma, likit olmayan tokenların, kısacası varlıkların alım satım işlemlerinde önemli bir rol oynar. Çünkü toplu açık artırma, maksimum çıkarılabilir değeri (Miner Extractable Value) olarak bilinmekte olan bir sorunu önler.
Miner Extractable Value, kripto varlık dünyasında bir madencinin bloklar içerisindeki işlemlerini manipüle ederek kâr elde etmesine verilen isimdir. Toplu açık artırmadaki toplu işlemlerin sıralaması fiyatlar üzerinde etki göstermez. Bu durum ise toplu açık arttırmaların MEV’e karşı dirençli durumda olduğunu gösterir.
Maksimal Çıkarılabilir Değer (MEV) Nedir?
Maksimal Çıkarılabilir Değer (MEV), madencilerin veya doğrulayıcıların oluşturulan bloklara hangi işlemlerin ekleneceği ya da eklenmeyeceğini belirlemeleri ve işlemler sıralamaları aracılığıyla elde edilebilecek olan kârı ölçer.
MEV yöntemi ilk olarak, yüksek Gas ücretlerini kapsayan işlemleri seçen botlar aracılığıyla madencilerin daha yüksek işlem ücreti ödenen transferleri öne çekmeleri düşüncesine dayanıyordu. Kullanıcılar, işlem bilgilerinin bilinmesi sorunuyla uğraşıyorlardı. Bu sorun front running olarak adlandırılır.
Front running, madencilerin işlemlerinden faydalanmasına yardımcı olur. Madenciler, belirli bir işlemi kullanıcılardan önce gerçekleştirerek kâr elde edebilir, kendi işlemlerini başarılı gerçekleştirip, sonraki işlemlerin başarısızlıkla sonuçlanmasını sağlayabilir, yani front running ile kendilerine fayda sağlayabilir.
Madenciler, kullanıcı işlemlerin gerçekleştirilmesinden sonra piyasada dengenin ne yönde değişeceği bilgisinden faydalanarak, belirli işlemleri kullanıcıların ardına koyarak kâr elde edebilir. Bu yöntem, back running olarak adlandırılır.
Blok içinde bulunan işlemlerin düzenlenmesinde madenciler yetki sahibidir. Bu nedenle, MEV yöntemleri madenciler tarafından yapılır.
Açık Eksiltme (Dutch Auction) Nedir?
Açık eksiltme (Dutch Auction), açık artırmaların tam tersi şekilde işler. Açık eksiltme yüksek bir fiyatla başlar ve teklif kabul edilip anlaşmaya varılana kadar fiyatın kademeli olarak azaldığı müzayedeleri ifade eder.
Bazı açık eksiltmelerde varlık için mümkün olan minimum fiyatı ifade eden önceden belirlenmiş bir limit fiyat bulunur ve açık eksiltme müzayedelerinde belirlenen limit fiyatın altına inilmez. Bunun nedeni, limit fiyatı teklif eden bir alıcı olmasıdır.
Şirketler ilk halka arz (IPO) için açık eksiltmeleri kullanabilir. IPO için açık eksiltme kullanılıyorsa, yatımcılar satın almak istedikleri hisse sayısı ve ödeyecekleri fiyat için tekliflerini belirtirler. Teklifler verildikten sonra, en yüksek tekliften başlanarak teklif sahiplerine hisseler dağıtılır. Her teklif sahibinin ödediği fiyat, teklif sahiplerinin hepsinin en düşük fiyatına ya da son başarılı teklife bağlıdır. Örneğin, 2.000 hisse senedi için 200 $ veren bir yatırımcı, son başarılı teklif 90 $ ise, 2.000 hisse için 90 $ öder.
