Bankalar bütün bunların dışında diğer ticari, ekonomik ve finansal faaliyetlerde de bulunur. Dünyada kullanılan en yaygın üçüncül sektörlerden birisi bankalar ve bankacılık dünyasıdır. 

Banka Kelimesi Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Banka kavramı, İtalyanca “Banca” kelimesinden Türkçeye geçiş yapmıştır. Banca, para bozdurma gişesi ya da para bozma yeri anlamında kullanılır. 

Banka, Orta Fransızca’da “masa”yı ifade eden “banque” ve eski İtalyanca’dan “banca”dan temellendirilmiştir. Daha sonralarda ise Orta İngilizce’ye geçen banka kavramı, Eski Yüksek Almanca’da “bank, sayaç” anlamına da gelir.

Bankalarda kredilendirme etkinlikleri, direkt olarak banka tarafından ya da sermaye piyasalarının aracılık etmesi ile, dolaylı bir şekilde de gerçekleştirilebilir. Bankalar, genel olarak, uluslararası bir sermaye ve finans standardı olan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bu asgari sermaye gereksinimi ise, Basel Anlaşmalarına dayanmaktadır. Bankalar ülkelerin ve hükümetlerin finansal düzenlerinde ve ekonomisinde oldukça önemli bir role sahiptir.

Banka ve banka türevi finansal kuruluşlar, sermaye, para ve kredi işlemlerini gerçekleştirir ve düzenler. Evrensel bir banka kuruluşu, kişi veya kurumlara kredi tahsisinde bulunur. Aynı zamanda bankalar, mevduat hesaplarını korur ve kontrol eder. Sermaye, kredi ve paraya dair her türlü işlem ve uygulama, bankalar aracılığı ile gerçekleştirilir. Örnek vermek gerekirse Almanya’da yer alan bir kredi kuruluşu, kanun gereği ve kredi yasaları doğrultusunda bankacılık faaliyetlerinin icra edildiği bir kuruluş olarak nitelendirilir.

Bankalar Tarafından Üstlenilen Faaliyet ve Hizmetler Nelerdir?

Bankalar ve bankacılık sistemleri günümüzde bazı faaliyetler yürütür. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Para basmak
• Kişisel bankacılık hizmetleri
• Etik bankacılık
• Tam rezerv bankacılığı
• Kesirli rezerv bankacılığı
• Mevduat bankacılığı
• Kurumsal bankacılık hizmetleri
• Yatırım bankacılığı
• Özel bankacılık
• İşlem bankacılığı
• Perakende bankacılık
• Toptan bankacılık
• Borsa işlemleri
• Menkul kıymetler
• Hisse senetleri
• Stok
• Tahvil
• Sigorta ve sigortacılık faaliyetleri
• İstikraz
• Krediler
• Tüketici finansmanı
• Ticaret finansmanı
• Yatırım işlemleri
• Sermaye yönetimi
• Telefon bankacılığı
• Video bankacılığı
• Dijital bankacılık
• İnternet bankacılığı
• SMS bankacılığı
• Mobil bankacılık

Mevcut bilgiler ışığında en eski perakende bankası, Banca Monte dei Paschi di Siena isimli kuruluştur. Banca Monte dei Paschi di Siena, 1472’de kurulmuştur. Bilinen en eski ticaret bankası ise Berenberg Bank isimli 1590’da kurulan bankadır.

Banka ve Bankacılık Tarihi

Bankalar, Orta Çağ döneminde Vatikan’a bağlı kiliseler ve kutsal topraklara gerçekleştirilen seyahatlerde, hacı adayı kişilerin değerli eşyalarını koruma amacıyla ortaya çıkmış kurum ve kuruluşlardır.

Bankacılığın başlangıcı hususunda birçok farklı görüş vardır. Bu görüşlerden birisi, insanların uzak yerlere yolculuğa giderken, para ve kıymetli madenlerini güvenilir olduğunu düşündükleri kilise papazlarına emanet etmeleridir. Bu durum sonrası toplanan bu paralardan, bazı dönemlerde ihtiyaç sahiplerine papazlar ve rahipler aracılığı ile ödünç veya borç verildiği ve bu sayede bankacılığın geliştiği ifade edilir. Bulunulan yerden uzak bir şehre ticaret amacıyla giden bir tacirin, gittiği şehirde kendini daha iyi tanıtabilmek amacıyla, kendi şehrinden bilinir ve güvenilir bir kişiden mektup alması, bu mektup ile gideceği kente ulaşması, kimileri tarafından “teminat mektubu”nun ortaya çıkışının başlangıcı olarak da kabul edilir. 

Modern bankacılığın ortaya çıkışının ise ilk kez Mezopotamya’da başladığı kabul edilir. İkinci yüzyıldan itibaren kefalet karşılığı kredi işlemleri gerçekleştirilmiş, bunun yanında sermaye ve bankalardan alınan borç para ve değerli madenler için tahviller, çek ve kambiyoların kullanımına başlanmıştır.

Avrupa’da ise ilk evrensel banka, 13. yüzyılda aktif faaliyetlerine başlamış, Floransa’da ticaret makamına ulaşmış ve bankacılık faaliyetleri bu tarihten sonra oluşmaya başlamıştır. Eski zamanlarda mal tacirleri, komisyoncu veya aracılar, nakliyeciler, mali işler üzerine kredi ve mevduat hesaplarını ayıran ilk bankalar haline gelmişlerdir.

Bardi, Peruzzi ve Floransalı Acciauioli bilinen ilk ün kazanmış bankacılar arasında yer alır. Bu kişiler, 14. yüzyılın başlarında Avrupa’nın en değerli şehirlerinde banka şubeleri açıp, yönetmişlerdir. Üçüncü İngiliz Kralı Eduard, hükümdarlığını yaptığı 1345 yılına kadar birikmiş borçları geri ödeme amacıyla Yüz Yıl Savaşları’nda direnmiş, büyük zorluklarla mücadele etmiştir. Ancak Üçüncü İngiliz Kralı Eduard’ın tüm bu uğraşları bir sonuç vermemiş ve etkisini yitirmiştir. O dönemlerin en önemli bankacısının iflasından daha sonra, Vieri di Cambio de’ Medici, 1348 ve 1392 seneleri arasında Avrupa’nın en değerli kentlerinde, çok sayıda şubeye sahip kapsamlı bir banka oluşturmuştur. Kendi büyüttüğü ve aynı zamanda yeğeni olan Giovanni di Bicci de Medici, Roma’da bu bankanın ilk şubesini açmış ve diğerlerini de kendi üzerine devralmıştır. Dönemin en büyük başarılarını kazanmış bankası, Vieri Di Cambio de' Medici’nin 1393 tarihinde kendisini geri çekmesi ile iki oğlunun yönetimine geçmiştir. Bu gelişmelerden sonra banka iflas etmiş ve kapanmıştır. Bankanın yönetimine yeniden yeğeninin geçmesi ile söz konusu banka tekrar eski günlerine yakın başarılara ulaşmıştır.

Bu girişimler ile beraber, 1407 tarihinde Ceneviz kentinde Banco di San Giorgio kurulmuştur. Banco di San Giorgio’nun o zamana kadar oluşturulan aile bankaları ile arasındaki en önemli fark, bu bankanın kamusal kurumlara benzer bir banka nizamında oluşturulmuş olmasıdır. Banco di San Giorgio, dünyanın en eski bankası olarak da kabul edilir. Uzun zamanlar boyunca Banco di San Giorgio, kendi sektöründe tek discontobank ve afiş bankası olarak hizmet vermiş ve işlem gerçekleştirmiştir. 1805 tarihinde Napolyon’un yönetimi ele almasıyla, yine Napolyon tarafından kapatılmıştır.

1462 tarihinde Perugia’da ilk olarak Monte di Pieta kurulmuştur. Ardından çok sayıda İtalyan kenti, banka açmaya başlamıştır. Bütün bu bankalar, birbirleriyle bir bağlantı kurarak oluşturulmuşlardır. Monte di Pieta o dönemlerde Fransisken isimli tarikat tarafından bir emniyet kasası olarak hayata geçirilmişti. Monte di Pieta’nın kuruluş hedefi ise diğer her şeyden önce, kredi ve kambiyo işlemleri ile, ele geçen tutarları kullanarak Medici ve Strozzi gibi bankacı soyların, fakir ve ihtiyaç sahibi halka yardım eli uzatabilmekti. 1472 tarihinde Siena’da Monte Di Penta olarak oluşturulan Banca Monte dei Paschi di Siena, günümüzde hala faaliyetlerine devam eden en eski banka olarak kayda geçmiştir. 

Bankalar siyaset ve iktisattaki iş dağılımları için kullanımına ihtiyaç duyulan bir unsurdu. Bu gereksinimin sebebi, ekonomi ve finans faillerinin performansları, maddi konularda takasa uğruyordu. Tüm bu gerçekleştirilen para akışının aracıları ise kredi kurum ve kuruluşlarıydı. Aynı zamanda yıpranma payı talepleri ve kredi beklentileri arasında bir takas da bankalar ile sağlanıyordu. Kredi kuruluşlarının, ekonomi dairesinde etkilerinden kaynaklı, ulusal ve uluslararası olmak üzere, yasal ve düzenleyici birtakım düzenlemeleri vardır. Örnek vermek gerekirse, yönetim ve muhasebe faaliyetleri gibi birçok faaliyet denetimler ile kontrol edilir. Bu denetimleri özel kurumlar ve makamlar gerçekleştirir.

Bankacılığın İşlevleri Nelerdir?

Banka kurumları, farklı yollar ile elde ettikleri mevduatları, kişiler ve kurumlara kredi olarak veren; sermaye ve para benzeri hususlar ile ilgili her bir işlemi gerçekleştiren mali birer aracı olarak tanımlanabilir. Ticari faaliyet gösteren kurumlar olan bankaların en temel hedefi, elde ettikleri kârlarını en azami hale getirebilmektir. Fakat bu süreçte gerçekleştirdikleri faaliyetlerin mahiyetleri gereğince kamu faydası konusunda oldukça önemli sonuçlara etki ederler. Bu nedenle kamu faydasını da azami hale getirmek amacıyla, devlet ve hükümetler tarafından yapılan denetimler ile bankalar kontrol altında tutulur ve düzenlenirler.

Kamu faydasına bir sonuç sağlayan etkenlerin en önemlisi toplanan fonların olabilecek en verimli alanlarda doğru şekilde kullanılması ile milli gelire daha hızlı bir artış sağlayabilmektir.

Bu gibi özellikleri dolayısıyla tüm bankalar, piyasalarda diğer ticari kurum ve kuruluşlardan ayrışırlar. Bu sebeple bu diğer kurumlar, devletler tarafından daha farklı düzenlemeler ve yasalara tabi tutulur.  Fonksiyonlarının başarıyla devamı için bankalara olan güvenin sarsılmaması önemlidir. Bankacılığın işlevlerini toparlamak gerekirse:

• Hizmet Verme
• Kredi Verme
• Parasal İşlemler
• Bütün Ödeme İşlemleri
• Para Politikası ile ilgili Teşviklerin Aktarımı
• Yatırım İşlemleri
• Menkul Kıymetler
• Ekonomik Fonksiyonlar

Bankacılıkta Hangi Kanallar Kullanılır?

Bankalar birbirinden farklı kanallar kullanarak müşterileri ile iletişime geçebilir. Aynı şekilde müşteriler de bu kanalları kullanarak bankacılık hizmetlerinden faydalanabilir. Bu kanallar şunlardır:

• Banka Şubeleri
• ATM Hizmetleri
• Posta 
• Ev veya İşyeri Ziyaretleri
• Satış Temsilcileri

Banka Şubeleri

Perakende bir alanda çalışanlar ve sistemler aracılığı ile şubelerden verilen yüz yüze hizmetleri ifade eder.

ATM Hizmetleri

Bankalara yakın veya uzak yerlerde bulunabilen, müşterilerin bankacılık işlemlerini gerçekleştirebilmesini sağlayan ATM bankacılığı sistemidir.

Posta

Birçok banka çek mevduatlarını postalar aracılığı ile kabul eder. Aynı şekilde müşteri iletişiminde de posta kanalı kullanılabilir.

Ev veya İşyeri Ziyaretleri

Gerektiği durumlarda banka çalışanları, müşterilerini ev veya işyerlerinde ziyaret eder. Genellikle özel bankacılığın veya işletme bankacılığının hizmetlerini sağlayan ilişki yöneticileri aracılığıyla bu ziyaretler gerçekleştirilir.

Satış Temsilcileri

Satış temsilcileri, bankalar adına bir sözleşmeye dayalı şekilde çalışırlar. Amaçları ise bankanın müşteri tabanını artırmak ve daha fazla kişiye doğrudan ulaşabilmektir.

Banka Türleri Nelerdir?

Bankalar, yapıları gereği birçok farklı türe sahiptir. Bu türlerden bazıları ise şunlardır:

• Katılım Bankaları
• Mevduat Bankaları
• Yatırım Bankaları
• Kalkınma Bankaları

Katılım Bankası Nedir?

Katılım bankaları, faizsiz bankacılık sistemleri ile çalışırlar. Mevduat bankalarına benzer yapıya sahip olsalar da, onlarda bulunan sabit getirili mevduat yerine, kâr ve zarara odaklı bir katılım fonu toplarlar. Katılım bankalarının mevduat bankalarından bir diğer önemli farkı, mevduat bankalarında finansal kiralama işlemleri gerçekleştirilemezken, katılım bankalarında finansal kiralama işlemleri gerçekleştirilebilmesidir.

Mevduat Bankası Nedir?

Mevduat bankaları, mevduat toplama işlemlerine odaklıdır. Toplanan bu kaynaklar ile mevduat bankaları, ticaret ve üretim alanına finansman sağlarlar. Genellikle bir yıla kadar olan kısa vadeli işlemleri ve yatırımları merkez alırlar. Aynı zamanda mevduat bankaları, fon aktarımı gibi bir hizmetin yanı sıra çok sayıda çeşitli bankacılık ürünü aracılığı ile de müşterilerine hizmet sunarlar.

Yatırım Bankası Nedir?

Yatırım bankalarının mevduat toplama yetkisi bulunmaz. Ayrıca yatırım bankaları, geniş bir şube zincirinin olmaması nedeniyle, bankacılık hizmet ve ürünlerinin tamamını müşteriye sunamaz. Ticaret bankalarına kıyasen, daha kısıtlı ticari faaliyetler barındırır. 

Kalkınma Bankası Nedir?

Mevduat toplamaya bir yetkisi bulunmayan bankalardandır. Az gelişmiş bölgelerde daha üretken yatırım sağlanabilmesi, kalkınma bankalarının amaçları arasında yer alır. Kalkınma bankaları, orta ve uzun vadede fon yaratılmasına ve teknik yatırımlara dayalı oluşturulmuş banka kurumlarıdır.

Günümüzde Bankalar ve Kripto Varlıkların İlişkisi Nedir?

Bankalar ve kripto varlıkların arasında hala karmaşık bir ilişki vardır. Bazı bankalar, geleneksel akımlara daha bağlı kalırken, bazıları ise kripto varlıklar gibi yeniliklere daha açık haldedir. Kripto varlıkların bir değer olarak para birimi olarak kullanılmasını kimi bankalar destekler ve ilgilenirken, kimi bankalar da buna karşı duruşlarına devam ediyorlar. Blockchain teknolojisi ile kullanılan dağıtık defter teknolojisi, geleneksel bankaların kullandığı merkezi defterlerden farklı çalışır. Bu sebeple “kripto varlıkların bankaları” olarak nitelendirebileceğimiz kripto varlık alım satım platformları, bankaların aksine sadece alım satım odaklıdır. Kripto varlıkları kredi olarak verme veya benzer bankacılık sistemleri, henüz bu platformlara yeterince entegre edilememiştir. Doğası gereği kripto varlıklar değişken değerlere sahiptir. Bu oynaklık durumu da bankalar ve merkezi otoriteler gibi kurum ve kuruluşların kripto varlıklara çekimser kalmasının sebeplerinden bir tanesi olarak gösterilebilir. Kripto varlık yatırımları ve bankalar, ortak noktalarda buluşsalar da, günümüzde hala tam bir entegrasyon olmadığı için kafa karışıklığı ve bilinmezlik hakimdir. Bunun üzerine birde yasal düzenlemeler ve hükümetlerin kripto varlıklara karşı olan tutumları da bir hayli birbirinden farklı olduğu için, bankalar ve kripto varlıkların iç içe geçmesi bir gün gerçekleşecekse dahi, bu zaman alacaktır.

Kripto Varlıklar ve Bankaların Kesiştiği Ortak Noktalar Nelerdir?

Kripto varlıklar ile ilgili bazı bankaların da tıpkı hükümetler gibi çalışmaları bulunur. Bu çalışmalar doğrultusunda bazı önemli noktalar şunlardır:

• Kripto Varlıkların Alım ve Satımı
• Kripto Varlıkların Saklanması ve Depolanması
• Kredi ve Diğer Finansal Hizmetler
• Düzenleme ve Yasalar
• Risk ve Belirsizlik Faktörü

Kripto Varlıkların Alım ve Satımı

Günümüzde bazı banka kurumları, müşterileri özelinde kripto varlık alım satım hizmeti sunmaya başlamıştır. Bu hizmetler, kripto varlık alım satım platformları gibi kurumlar ile ortaklık veya anlaşmalar ile sağlanabilir. Banka kurumları, müşterilerine özel kripto varlık cüzdan servisleri ve ticari destek sunarak, geleneksel bankacılık etkinliklerine kripto varlıkları entegre etmek için çalışmalarına başlamıştır.

Kripto Varlıkların Saklanması, Depolanması ve Güvenliği

Kripto varlıklar için güvenlik ve saklama, oldukça önem arz eden bir husustur. Bazı bankalar, kendi müşterilerinin kripto varlıklarını saklayabilmesi ve depolanabilmesi adına, soğuk depolama benzeri güven veren yöntemler kullanır.

Kredi ve Diğer Finansal Hizmetler

Günümüzde bazı bankalar, kripto varlıkları birer teminat olarak değerlendirerek, kripto varlık teminatlı krediler ya da kripto varlık yönetimi benzeri hizmetler verebiliyor. Bu gibi hizmetler sayesinde kripto varlık yatırımcıları, kripto varlıklarını kullanarak kredi temin edebiliyor ve yatırım gerçekleştirebiliyor.

Düzenleme ve Yasalar

Bankalar kendileri için tasarlanmış özel düzenlemelere ve yasalara tabidir. Fakat çok sayıda ülkede kripto varlıklar ile ilgili herhangi bir düzenleme veya yasa hala bulunmuyor. Bu uyuşmazlık durumu ise kripto varlıklar ve bankalar arasında yer alan bir başka önemli konuyu oluşturuyor.

Risk ve Belirsizlik Faktörü

Kripto varlıkların kendilerine has volatilitesi ve gelecekte uygulanacak potansiyel düzenlemelerin belirsizliği, banka ve benzer kurumların kripto varlıklara karşın birtakım riskler ile karşı karşıya kalmasına neden oluyor. Özellikle kripto varlık piyasalarının ani dalgalanmaları ve bazı varlıkların oldukça manipülasyona açık bir durumda bulunması gibi başka faktörler de bu belirliği ve riskleri artırıyor. Güvenlik açıkları ve siber saldırı riskleri de bankaların kripto varlıklar ile ilgili adımlarını daha dikkatli atmasını gerektiriyor.

Son olarak, kripto varlıklar ve bankalar arasındaki ilişki hala düzenlemeler ve anlaşmalar ile gelişmekte olan bir durumdur. Gelecekte iki alanın ortak noktasının artacağına dair teoriler piyasada yayılsa bile bunun gerçekleşmesinin zaman alacağı da belirtiliyor.