Tedarik zinciri (Supply Chain), bir ürün veya hizmetin oluşturulması ve tüketiciye ulaştırılmasında yer alan kişi ve şirketlerden oluşan bir ağı ifade eder. Tedarik zincirinin amacı, ürün ve bilgi akışının düzenlenmesiyle üretim, depolama, dağıtım ve satış gibi faaliyetlerin optimize edilmesidir. Bir tedarik zinciri hammaddelerin tedarikçiden üreticiye tesliminin son kullanıcıya nihai teslimine kadar her şeyi kapsar.

Tedarik zinciri yönetimi, üreticiler, tedarikçiler ve müşteriler gibi farklı ortaklar arasında iş birliğini sağlamak, stok yönetimi, lojistik planlama ve tedarikçi ilişkileri yönetimi gibi konuları ele alır. Doğru zamanda doğru miktarda ürünün doğru yerde bulunmasını ve müşteri taleplerine uygun bir şekilde karşılanmasını hedefler. Maliyetleri azaltmak, stok seviyelerini optimize etmek, müşteri hizmet düzeyini artırmak ve genel olarak işletmenin rekabetçiliğini ve kârlılığını arttırmak için önemli kabul edilir. Aynı zamanda sürdürülebilirlik, etik ve risk yönetimi gibi faktörleri de içeren çevresel ve sosyal sorumlulukları da önemle dikkate alır.

Tedarik Zincir ve Değer Zincir Arasındaki Fark Nedir?

Tedarik zincir ve değer zincir arasındaki en belirgin fark, nihai ürüne farklı şekillerde katkıda bulunmalarıdır. Tedarik zincir, müşteri isteklerini ve taleplerini karşılamayı hedefler. Değer zincir ise, bir ürünün doğal değerinin üzerine değer katmayı hedefler. Değer zincirinin amacı, işletme veya şirkete rekabet avantajı sağlamaktır. Tedarik zinciri yönetimi ve değer zinciri yönetimi, aynı temel süreç üzerinde farklı iki bakış açısıdır. 

Tedarik Zincirindeki Adımlar Nelerdir?

Bir tedarik zincirinin temel adımları şu şekildedir:

• Hammadde temini
• Temin edilen hammaddelerin temel parçalara ayrılması
• Bir ürün oluşturulmak için temel parçaların birleştirilmesi
• Sipariş veya satış gerçekleştirme
• Ürünün teslim edilmesi
• Müşteri desteği ve iade hizmetleri

Tedarik zinciri sürecinde tedarikçilerden hammadde temin edilir ve üretim gerçekleştirilir. Daha sonra ürün depolanır, dağıtım ağı üzerinden müşterilere ulaştırılır ve ürün tüketiciye ulaştırılana kadar bilgi akışı sürekli bir şekilde sağlanır. Bu süreçlerden birinin başlangıcından tamamlanmasına kadar geçen süre, tedarik süresi olarak adlandırılır. Tedarik zincirleri, tedarik süresini izleyen ve müşteri memnuniyetini en yüksek seviyeye çıkarmak için her adımda süreçleri düzenleyen tedarik zinciri yöneticileri tarafından yönetilir.

Tedarik Zinciri Modelleri Nelerdir?

Tedarik zincirinin uyumlu olduğu birkaç yaygın tedarik zinciri iş modeli bulunur. Bu modellerin yanıt verebilirlik ve verimlilik olmak üzere iki ana odağı vardır. Her model, her iki ana odağın bir kombinasyonu için çabalar fakat hedeflerine farklı şekilde yaklaşırlar.

Model türleri şunlardır:

• Sürekli akış modeli
• Çevik model
• Hızlı zincir modeli
• Esnek model
• Özel yapılandırılmış model
• Verimli zincir modeli

Sürekli Akış Modeli

Sürekli akış modeli, aynı ürünleri çok az değişiklik uygulayarak üreten şirketler tarafından kullanılır. Ürünler yüksek talep görmeli ve çok az yeniden tasarım gerektirmelidir. Bu dalgalanma eksikliği, yöneticilerin üretim sürelerini kolaylaştırır. Sürekli akış modelinde düzenli olarak hammaddelerin yenilenmeleri gerekir. Bu model, belirli bir dereceye kadar kararlılıkla olgun endüstriler için en iyi sonucu vermeye odaklanır.

Çevik Model

Çevik model, öngörülemeyen talebe ve siparişe göre üretilen ürünlere sahip olan endüstriler için en iyi sonucu vermeye odaklanır.

Hızlı Zincir Modeli

Hızlı zincir modeli, son trendlere uygun bir şekilde ürün satan şirketler tarafından tercih edilir. Modeli kullanan işletmeler, mevcut ve hâkim trendden yararlanmak için hızla ürünleri pazara sunmalıdır.  Bu model, kısa yaşam döngüsüne sahip olan ürünler için en iyi sonucu vermeye odaklanır. Kısa yaşam döngüsüne sahip ürünlere örnek olarak moda ürünleri verilebilir.

Esnek Model

Esnek model, genellikle sezonluk ya da tatil ürünleri üreten şirketler tarafından kullanılır. Bu şirketler, ürünlerine olan talepler üzerinden dalgalanmalar yaşar. Esnek model, üretime başlamak için hızlı bir şekilde hareket edilebilmesini ve talep azaldığında ise verimli bir şekilde durulmasını sağlar.

Özel Yapılandırılmış Model

Özel yapılandırılmış model, özelleştirmeye odaklanır.

Verimli Zincir Modeli

Verimli zincir modeli, fiyatlandırmanın büyük rol oynadığı rekabetçi pazar yerlerinde en iyi sonucu vermeye odaklanır.

Tedarik Zinciri Yönetimi En İyi Uygulamaları Nelerdir?

Tedarik zinciri yönetim uygulamaları, bir işletmenin tedarik zinciri süreçlerini daha etkin ve verimli hale getirmek için izlenen yöntemlerdir. Bu uygulamalar, işletmelere rekabet avantajı sağlayabilir ve tedarik zinciri performansını artırabilir.

Başarılı bir tedarik zinciri yönetim sisteminde görülen en iyi uygulamalardan bazıları şunlardır:

• Sürekli iyileştirmeyi destekler
• Artan hız hedeflenir
• İş birliğine teşvik sağlar
• Süreçlerin iyileştirilmesi için yeni teknoloji arar
• Başarı veya başarısızlık ölçümüne olanak tanır

Sürekli İyileştirmeyi Destekler

Tedarik zinciri yönetimi uygulamaları, sürekli iyileştirme felsefesini benimsemeyi ve süreçleri sürekli olarak geliştirmeyi içerir. Bu, verimliliğin artmasına neden olarak, maliyetleri düşürebilir, hataları azaltabilir ve müşteri memnuniyetini sağlar.

Artan Hız Hedeflenir

Tedarik zinciri yönetimi uygulamaları, hızın artırılmasına odaklanır. Tedarik zinciri süreçlerinde hızlı yanıt verme yeteneği, müşteri taleplerini karşılama, üretim süreçlerini hızlandırma ve zamanında teslimat sağlama açısından büyük bir öneme sahiptir.

İş Birliğine Teşvik Sağlar

Tedarik zinciri yönetimi uygulamaları, tedarik zincirinde bulunan farklı ortaklar veya işletmeler arasında iş birliğine ve iletişime teşvik sağlar. Bu tedarik zincirinin performansının artırılmasında önemlidir. İşletmeler, tedarikçiler, üreticiler ve müşteriler arasında güçlü ilişkiler kurarak bilgi paylaşımını ve ortak hedeflere yönelik çalışmayı teşvik ederler.

Süreçlerin İyileştirilmesi için Yeni Teknoloji Arar

Yeni teknolojileri izlemek ve benimsemek de en iyi uygulamalar arasındadır. Tedarik zinciri yönetimi, teknolojik gelişmelerden faydalanmayı gerektirir. Otomasyon, veri analitiği, yapay zekâ, bulut bilişim gibi teknolojiler, tedarik zinciri süreçlerini iyileştirmek ve daha verimli hale getirmek için kullanılabilir.

Başarı veya Başarısızlık Ölçümüne Olanak Tanır

Tedarik zinciri yönetimi en iyi uygulamaları, performansı ölçmek ve iyileştirme fırsatlarını tanımlamak için uygun ölçütlerin kullanılmasını içerir. İşletmeler, tedarik zinciri süreçlerini sürekli olarak izlemeli, performans metriklerini belirlemeli ve hedeflerine ulaşmak için gerektiğinde iyileştirme önlemleri almalıdır.

Tedarik Zinciri Deflasyona Neden Olur mu?

Tedarik zincirleri, enflasyonun düşürülmesinde önemli bir rol oynar. Ürünlerin A noktasından B noktasına taşınması sırasında verimlilik artar ve bu, ürünü oluşturmanın maliyetinin düşmesine neden olur. Böylelikle tüketicilere yansıyan maliyette düşük olur. Deflasyon genel anlamla olumsuz bir parametre olarak nitelendirilse de tedarik zincirlerinin sağladığı verim, bu durumun olumlu yanlarının da olduğu sayılı örneklerden birisidir. Aynı zamanda küreselleşmenin artış yaşaması, tedarik zinciri verimliliklerinin daha optimize hale gelmesine neden oluyor ve bu da girdi fiyatları konusundaki baskıyı sürdürüyor.