Blockchain ağları, genellikle trilemma olarak adlandırılan yapısal bir formun içerisinde ölçeklenebilirlik, hız ve güvenlik olmak üzere üç alana odaklanır. Özellikle işlem hızları blockchain ağlarının ve kripto varlıkların çözüm üretmeye çalıştığı sorunlardan biridir. Blockchain ağında ödeme gibi bir işlem gerçekleştirmek istendiğinde, o işlemin ne kadar süreceği büyük bir önem teşkil eder.
Geleneksel bankacılık sistemlerinde gerçekleştirilen bir ödeme işlemi bazen koca bir hafta sürebiliyorken, blockchain altyapısı kullanan bir finans kurumu aynı işlemi bir saatten daha kısa bir süre içerisinde gerçekleştirebilir. Geleneksel bankacılık sistemlerine göre işlem hızları her ne kadar hızlı görünse de blockchain altyapısı kullanan finans kurumlarının da sağladığı işlem hızı yeterli kabul edilmemektedir. Blockchain ağlarının işlem hızını artırmak için teknolojik gelişmelerin araştırılması, önemli bir alan olarak kabul edilir.
Saniye başına işlem (Transactions Per Second), bir blockchain ağının saniye de işleyebileceği işlem sayısını ifade eden kavramdır. Saniye başına işlem sayısı her ağda farklıdır. Başka bir ifadeyle her blockchain ağının maksimum ve ortalama olarak kabul edilen bir TPS sayısı bulunur. Örneğin Bitcoin blockchain ağının ortalama TPS’si, zaman zaman değişiklik gösterebileceği göz önünde bulundurularak, yaklaşık 5’tir.
Saniye başına işlem, belirli bir süre boyunca blockchain ağının kaç işlem gerçekleştirebildiğine bağlı olarak hesaplanır.
Bu bahsedilen hesaplamanın bağlı olduğu birçok değişken bulunur:
- Blok süresi
- İşlem boyutu
- Blok boyutu
Blok Süresi
Blok süresi, bir blockchain ağlarında işlemlerin ne kadar hızlı onaylandığını temsil eder.
İşlem Boyutu
Blockchain ağları, her işlem sonunda iletilen veriler bakımından önemli ölçüde farklılıklar gösterir. Bir blockchain ağında yüksek işlem boyutları, ağda daha yüksek işlem sürelerine neden olur.
Blok Boyutu
Blok boyutu, blockchain ağındaki bir bloğun taşıyabileceği işlemlerle ilgili veri miktarını gösterir. Blok ne kadar büyükse, tam bir node’u çalıştırmak için o kadar fazla kişiye ihtiyaç vardır.
Blockchain ağlarında saniye başına gerçekleştirilecek işlem miktarını belirlemek için blok süresi, ortalama işlem boyutu ve maksimum blok boyutunun bilinmesi önemlidir.
Saniye başına işlem miktarının (TPS) hesaplaması için gerekli olan formül şu şekildedir:
Saniye başına işlem miktarı = (blok boyutu/işlem boyutu) / blok süresi
Bir blockchain ağının yüksek bir TPS’e sahip olması, o blockchain ağının daha düşük TPS’e sahip olan ağlardan daha üstün olduğu anlamına gelmez. Başka bir ifadeyle yüksek bir TPS’e sahip olan blockchain ağları her zaman başarılı olacağını garanti etmez. Ayrıca bazı blockchain ağlarının TPS miktarının düşük olması, belirli bir noktaya kadar kripto varlıkların merkeziyetsizlik ilkesinden kaynaklanır.
Saniye Başına İşlem Neden Önemlidir?
Blockchain ağlarının işlem hızını artırmak için geliştirilen çeşitli teknolojiler üzerinde uzun yıllar boyunca araştırmalar yapılmıştır. Ancak bir blockchain ağının yüksek işlem gücüne sahip olması onun başarılı olacağı anlamına gelmez. Ölçeklenebilirlik, güvenlik ve merkeziyetsizlik gibi özellikler, bir blockchain ağı için birbirinden bağımsız olacak şekilde önemli kabul edilir. Bir blockchain ağının sadece yüksek işlem hızına sahip olması yeterli değildir. Aynı zaman da ağın TPS miktarının yüksek olması, o blockchain ağının tercih edilebilir olmasını sağlar.
Blockchain platformları arasındaki rekabet her geçen gün artmakta ve yeni projeler ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Blockchain ağlarındaki trilemma olarak bilinen güvenlik, hız ve ölçeklenebilirlik sorunlarını aynı anda ve en üst düzeyde sağlama çalışmaları devam etmektedir.
Saniye başına işlem, blockchain ağının kullanılabilirliği ve etkinliği açısından büyük bir rol oynadığı için önemlidir.
Saniye başına işlem miktarının önemli olarak kabul edilmesinin nedenleri şunlardır:
- Ölçeklenebilirlik
- Hızlı işlem gerçekleştirebilme
- Kullanıcı deneyimi
- Rekabetçi avantaj
Ölçeklenebilirlik
Yüksek bir TPS oranı, blockchain ağının daha fazla işlemi aynı anda işleyebilmesini veya gerçekleştirebilmesini sağlar. Bu, ağın daha geniş bir kullanıcı tabanını ve yoğun talebi karşılayabilmesini sağlar. Ölçeklenebilirlik, blockchain teknolojisinin gerçek dünya uygulamalarında kullanılabilmesi için önemli bir faktör olarak kabul edilir.
Hızlı İşlem Gerçekleştirme
Yüksek bir TPS oranı, işlemlerin hızlı bir şekilde onaylanmasını ve gerçekleştirilmesini sağlar. Kullanıcılar, işlemlerini hızlı bir şekilde tamamlamak istedikleri için hızlı işlem gerçekleştirebilmek önemlidir. Özellikle alım satım işlemleri gibi hız gerektiren durumlarda, yüksek bir TPS oranı avantaj sağlar.
Kullanıcı Deneyimi
Kullanıcılar, hızlı ve sorunsuz bir şekilde işlem gerçekleştirebilme deneyimi ister. Yüksek bir TPS oranı, kullanıcılara daha düşük gecikme süresi ve hızlı işlem onayları sunarak daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlar. Bu durum kullanıcıların blockchain ağını tercih etmelerine neden olabilir.
Rekabetçi Avantaj
Blockchain platformları arasındaki rekabet her geçen gün artmaktadır. Yüksek bir TPS oranına sahip olan bir blockchain ağı, diğer blockchain ağlarına göre daha hızlı ve verimli bir şekilde işlem gerçekleştirebildiği için rekabetçi bir avantaj sağlar. Kullanıcılar genellikle hızlı ve etkili işlem gerçekleştiren platformları öncelikli olarak tercih eder.
Blockchain İşlem Hızı Önemli Midir?
Günümüz bilgi ve hız çağı olarak kabul edilir. Bu nedenle insanlar gerçekleştirmek istedikleri işlemlerin hızlı ve sorunsuz bir şekilde olmasını bekler. Buna ek olarak bir işlem hızı ise bir ağın başarısı için oldukça önemlidir. Bir blockchain ağının yüksek TPS oranına sahip olması daha da önemlidir. Kripto varlık kullanan kullanıcı sayısındaki artış, gerçekleştirilmesi gereken o kadar çok işlemi ifade eder. Eğer bir blockchain ağı, gerçekleştirilmesi gereken işlemleri hızlı bir şekilde işleyemezse, bu durum ağ tıkanıklığına neden olur. Başka bir ifadeyle ağ tıkanıklığı, işlemlerin işleme alınıp işlenmesi için uzun süreler beklenmesi zorunda kalınabileceğini ifade eder.
