Blockchain teknolojisinin en önemli özelliği, değişmezliktir. Blockchain ağlarının çoğu, olasılığa dayalı işlem kesinliği gösterir. Blockchain ağındaki işlemler, anında gerçekleştirilip kesinlik veremeyeceği için zaman içerisinde kesin hale gelir. Başka bir ifadeyle, zamanla bir blok onayı gerçekleştirildiği için belirli bir süre sonra bu işlem kesin hale gelir. Blockchain ağının işlemleri onaylaması için geçen süre, blockchain’in kesinlik oranını tanımlar. 

Kesinlik (Finality), kripto varlıklar ile yapılan işlemler gerçekleştirildikten sonra hiçbir şekilde değiştirilemeyeceği ya da silinemeyeceğini ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Blockchain’in kesinlik oranı, ağın gecikme (latency) seviyesine bağlıdır. Kesinlik, kripto varlıklar ile gerçekleştirilen işlemlerin değiştirilemeyeceği hakkında güvence verir.

Kesinlik, güvencenin sağlanması için işlemin beklemesi gereken süreyi ölçmek için kullanılır. Aynı zamanda kripto varlıkları kullanmak isteyen projeler için de önemlidir. Blockchain ağında işlem sürelerinin uzun sürmesi veya kullanıcıların bekletilmesi, kripto varlığın ödeme aracı olarak kullanılmasını olumsuz olarak etkileyebilir. Bir ödeme aracı oluşturulurken, düşük gecikme sürelerine sahip olması gerekir.

Kesinlik Neden Önemlidir?

Kesinlik blockchain teknolojisinin önemli bir özelliğidir çünkü işlemlerin geri alınamaz ve değiştirilemez olduğunu garanti eder. Bu şirketler ve işletmeler için büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bir saatlik bekleme süresinin bile önemli sonuçları olabilir. Halka açık blockchain ağlarının çoğu, yeni bir blok önermek için node’lar arasında Proof of stake, Proof of authority gibi piyango tabanlı bir algoritma kullanılır. Fikir birliğine varmak için ağ üzerinde minimum bilgi değiş tokuşu gerektirir ve iyi ölçeklenir. 

Kesinlik Türleri Nelerdir?

Kesinlik üç türe ayrılır:

• Mutlak kesinlik
• Olasılıksal kesinlik
• Ekonomik kesinlik

Mutlak Kesinlik

Mutlak kesinlik, bir işlemin veya bloğun geri alınması veya değiştirilmesi imkânsız olan en yüksek düzeyde kesinliği ifade eder. İşlemin veya bloğun blockchain’e eklenmesiyle birlikte kesinlikle ve kalıcı olarak onaylandığı anlamına gelir. Mutlak kesinlik, blockchain teknolojisinde en güçlü kesinlik seviyesidir.

Mutlak kesinlik, güçlü kriptografik algoritmalar, işlem doğrulama süreçleri ve fikir birliği algoritmalarının bir kombinasyonu ile sağlanır. Bir işlem veya blok, ağdaki katılımcıların çoğunluğu tarafından doğrulandığında ve onaylandığında mutlak kesinlik kazanır. Geri alınma veya değiştirme olasılığı son derece düşüktür ve pratikte mümkün değildir.

Olasılıksal Kesinlik

Olasılıksal kesinlik, blockchain'de bir işlemin veya bloğun geri alınma olasılığının son derece düşük olduğu, pratikte neredeyse imkânsız olduğu bir kesinlik seviyesini ifade eder. Matematiksel hesaplamalara, kriptografiye ve ağdaki katılımcıların çoğunluğunun iş birliği yapmasına dayanır. Blockchain'de olasılıksal kesinlik, bir işlem veya bloğun ağda yeterli sayıda onay aldığında ve belirli bir blok derinliğine ulaştığında elde edilir. Blok derinliği, bir bloğun üzerine eklenen diğer blokların sayısıdır. Blok derinliği arttıkça, geri alınma olasılığı giderek azalır ve işlem veya blok kesinlik kazanır.

Olasılıksal kesinlik, çoğunluk fikir birliği prensibine dayanır. Bu prensibe göre, ağdaki katılımcıların çoğunluğu bir işlemi veya bloğu onaylarsa, bu işlem veya blok doğrulanmış ve geri alınamaz hale gelir. Blockchain’in büyüklüğü ve gücü, olasılıksal kesinliği artıran faktörlerdir.

Ekonomik Kesinlik

Ekonomik kesinlik, bir işlem veya bloğun geri alınma veya değiştirme olasılığının ekonomik olarak mantıksız veya maliyetli olacak kadar düşük olduğu bir kesinlik seviyesini ifade eder. Bir saldırganın blockchain’deki geçmiş işlemleri değiştirmek veya geri almak için harcaması gereken kaynakların çok yüksek olması durumunda ortaya çıkar.

Ekonomik kesinlik, blockchain ağının güvenilirliğini ve güvenliğini sağlamak için önemlidir. Blockchain’e yapılan saldırılar veya hile girişimleri, ekonomik kesinliği ihlal etmeyi gerektirdiği için maliyetli hale gelir. 

Kesinliği Etkileyebilecek Olan Saldırılar Nelerdir?

Kesinliği etkileyebilecek iki tür saldırı bulunur:

• Bencil madencilik (Selfish mining)
• %51 saldırısı

Bencil Madencilik (Selfish Mining)

Bencil madencilik , bir madencinin bir karma problemini çözerek bir bloğu açması ve ardından en uzun zincirin önüne geçene kadar madenciliğine devam ederek onu halka açık bir blockchain’den ayırmasını ifade eder. Bu durumda madenci, kendi gizli zincirini oluşturur ve sonunda kendi zinciri en uzun zincir olursa, orijinal blockchain’in üzerine yazabilir.

%51 Saldırısı

Kesinlikle bağlantılı olarak, %51 saldırısı blockchain’in kesinlik özelliğini tehlikeye atar. Kesinlik, blockchain’deki bir işlem veya bloğun geri alınamayacağına veya değiştirilemeyeceğine dair bir güvence sağlar. Ancak, %51 saldırısı durumunda, saldırgan madenci, kontrol ettiği yeterli hesaplama gücü ile blockchain’i manipüle edebilir ve işlemleri tersine çevirebilir. Bu da kesinliği ihlal eder ve blockchain’in güvenilirliğini sarsar.

Finans Dünyasında Kesinlik Nedir?

Finans dünyasında en çok dikkat çeken kesinlik, değiş tokuş kesinliğidir. İşlemin tamamlanması ne kadar zaman alırsa, işlemin tamamlanma sürecinde oluşabilecek riskler yüksektir.  Başka bir ifadeyle platform üzerinde kesinlik gerçekleştirilemediğinde kullanıcılar için yüksek riskler söz konusudur. Finansal piyasa altyapı sağlayıcıları arasında fikir birliğinin sağlanması için çeşitli standart ve yasal çerçeveler bulunur. Finans dünyasında kesinlik, dalgalanmaların etkisine yakalanmamak için önemlidir.

Ödeme Kesinliği Nedir?

Ödeme kesinliği, transfer yapılan varlığın alıcı tarafından kesin olarak yasal mülkiyeti olmasını ifade etmek için kullanılan kavramdır.

Bireysel olarak işlem yapan kullanıcılar, hesaplarındaki varlıkların kesin olarak mülkiyeti haline gelip gelmediği, hesaplarında varlıkları gördüğünde transfer işleminin gerçekleştiğini kabul eder. Kurumsal olarak gerçekleştirilen işlemler ise Federal Mevduat Sigorta Kurumu aracılığıyla sigortalanır. İşlemlerin gerçekleştirildiği banka, varlık üzerinde işlem tamamlanmadan oluşabilecek olan olumsuz durumlara karşı koruma sağlar. Ödeme kesinliği sayesinde kurumlar, ödemenin kesinliği hakkında resmi bilgiye sahip olarak, işlemin ne zaman sona ereceği hakkında net bilgi elde edebilmektedir.