Yazılım dünyasının en önemli kavramlarından birisi ise, kaynak kodudur (source code).
Kaynak kodu, bir yazılımın içerisinde yer alan tüm kodların görüntülenebileceği ana kaynaktır. Kaynak kodlar içerisinde yazılımların tüm bileşenleri, kodları, durum kodları vb. Talimatlar bulunur. Kaynak kodları sayesinde, bir programın ya da yazılımın hangi işlevleri gerçekleştirebileceği kolayca anlaşılabilir. Kaynak kodları ile bilgisayar tarafından okunabilir. Aynı zamanda kaynak kodları, insanlar tarafından da okunabilir. Bir yazılımcı veya programcı, kaynak kodları açabilir. Daha sonra bu kaynak kodun içerisinde hangi fonksiyonların yer aldığını görebilir. Bu durumda yazılımcı, söz konusu programın veya yazılımın hangi durumlarda hangi tepkileri nasıl verebileceğini anlayabilir. Bu programların kaynak kodları ise, bilgisayarların hard diskleri veya programların veri tabanlarında bulunur.
Programcı ve yazılımcılar, yazılımları oluşturmak için farklı yazılım dillerini kullanırlar. Aynı şekilde bu kaynak kodları oluşturmak içinde birçok farklı yazılımdan yararlanabilirler. Örnek vermek gerekirse, PHP isimli yazılım dilinde bir web yazılımı geliştirmek isteyen bir geliştirici, tüm yazılım sistemini basit bir Notepad kullanarak oluşturabileceği gibi, aynı zamanda isterse Eclipse gibi daha gelişmiş ve kolay bir yazılım üretme aracını da tercih edebilir.
Kaynak kodların genişliği ve çeşitliliği genellikle ilgili programın fonksiyonlarıyla doğru orantılıdır. Çok sayıda fonksiyona sahip gelişmiş bir bilgisayar programının kaynak koduna bakıldığında, binlerce dosya bulunabilir.
Kaynak kodlar, yazılımcıların inisiyatiflerine göre açık ya da kapalı bir şekilde yayınlanabilir. Kapalı kaynak kodları ile paylaşılan veya yayınlanan yazılımlar, diğer geliştiriciler ve yazılımcılar tarafından görüntülenemez ve geliştirilemez. Açık kaynak kodları ile yayınlanan yazılım programları ise diğer geliştiriciler ve yazılımcılar tarafından görüntülenebilir, düzenlenebilir ve geliştirilebilir haldedir. Geliştiriciler bu açık kaynak kodlarından yararlanarak başka yazılımlarda oluşturabilir.
Kaynak kodu, herhangi bir yazılımın işlenmesi ve makine diline çevrilmesinden önce insanların üzerinde çalışabildiği programlama dilleri ile yazılmış halini belirtir. Kaynak kodları, tümleşik bir geliştirme ortamında açılabilir, derlenebilir ve çalışabilir. Kaynak kod dosyalarının tamamı birleştirilip, hedef bir bilgisayarda kullanılabilir duruma getirilebilir.
Ürün ve hizmetlerinin önemli bilgi ve verilerinin kullandıklarının kaynak kodunda olduğunu düşünen kâr amaçlı kurum ve kuruluşlar, özellikle kaynak kodlarını gizlemeyi tercih eder. Kaynak kodu gizlenmemiş yazılımlar, “açık kaynak”, özgür yazılım benzeri isimler ile adlandırılır. Özgür yazılıma örnek vermek gerekirse, GNU/Linux işletim sistemi ve Eclipse isimli tümleşik geliştirme ortamı söylenebilir. Bir başka yöntem olarak birçok kâr amaçlı kurum veya kuruluş, sektöründe güven kazanmak amacıyla yazılımlarını açık kaynak kodlu bir yapıda oluşturuyor.
Kaynak Kodun Faydaları Nelerdir?
Kaynak kodların faydaları olarak şunlar belirtilebilir:
- Bir programcı veya yazılımcının ilgili programın nasıl ve hangi yöntem kullanılarak yazıldığının öğrenilmesini sağlar.
- Bir yazılımcının programlama yaparken hangi yöntemi izleyebileceğini öğretir.
- Yazılımcının, kaynak kod üzerine eklemeler gerçekleştirerek programın gelişimine katkı sunmasını sağlar.
- Söz konusu yazılımı, kullanıcının daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Kaynak Kod Türleri Nelerdir?
Kaynak kodlar ikiye ayrılır:
- Açık Kaynak Kod (Open Source)
- Kapalı Kaynak Kod
Açık Kaynak Kod Nedir?
Açık kaynak kodu, yazılımın kaynak kodunun herkes tarafından erişime açık olduğu kaynak kodlarını ifade eder.
Kapalı Kaynak Kod Nedir?
Kapalı kaynak kod, yazılımın kaynak kodunun herkes tarafından görüntülenmesine izin verilmediği kaynak kod türüdür. Bu kod yapısı sayesinde kaynak kodun barındırdığı bilgiler gizli kalmış olur.
