Katman 2 kavramı, genel olarak bilişim ve blockchain ağı teknolojilerinde kullanılır. Katman 2, katman bir blockchain ağlarının sağlayamadığı veya yeterli gelmediği durumlarda tercih edilebilir. Blockchain ağlarında katman 2, blockchain protokollerinin üstüne inşa edilen ve ölçeklenebilirlik problemlerini çözmeyi amaçlayan sistemlerdir. Aynı zamanda bu katman 2’ler, işlem hızını artırmak veya daha gelişmiş özel işlevleri ağa eklemek adına kullanılabilir.
Katman 2’lere Neden İhtiyaç Duyulur?
Blockchain ağları, dağıtık ve merkeziyetsiz bir defter olarak çalışır. Her bir blok, ardışık şekilde eklenmesi ile oluşan bir zincir ortaya çıkar. Fakat blockchain ağları, işlem süreleri, ölçeklenebilirlik, merkeziyetsizlik, güvenlik ve maliyet benzeri konularda sorunlar yaşayabilir. Bu sebeple blockchain teknolojisi ile projeler geliştirilen firmalar ve topluluklar, bazı durumlarda sorunları çözmek adına katman 2’lere ihtiyaç duyar.
Katman 2 çözümleri genellikle blockchain ağındaki işlem miktarını azaltmak veya işlem süresini kısaltmak için işlemlerin bazılarını blockchain dışında gerçekleştirir. Örneğin, işlem verileri blockchain ağına değil, ikinci bir katman olan yan zincire (sidechain) kaydedilebilir veya işlemler doğrudan katman 2 protokollerine veya çözümlerine yönlendirilir.
Katman 2 çözümleri arasında öne çıkan örneklerden birisi, Bitcoin blockchain ağındaki ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için geliştirilen Lightning Network'tür. Lightning Network, Bitcoin işlemlerini hızlandırır ve maliyetleri düşürürken, daha ölçeklenebilir bir ağ sağlar.
Popüler Blockchain Ağlarının Katman 2 Çözümleri Nelerdir?
Günümüzde büyük blockchain ağları, ölçeklenebilirlik, hız, merkeziyetsizlik ve güvenlik gibi sorunları çözmek adına katman 2 çözümler geliştirir ve kullanır. Bunların en popüler örnekleri ise şunlardır:
- Bitcoin Lightning Network
- Ethereum Plasma
- State Channels
- Rollups
- zk-Rollups
- Raiden Network
- Celer Network
- Matic Network (Polygon)
- Aztec Protocol
- Loopring
- OMG Network (previously OmiseGO)
- Arbitrum
- StarkWare
- Skale Network
- CelerX
Bitcoin Lightning Network
Bitcoin'in katman 2 çözümü olan Lightning Network, Bitcoin işlemlerini hızlandırmak ve ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek amacıyla geliştirilmiştir. Lightning Network, ödeme kanalları aracılığıyla kullanıcıların hızlı ve düşük maliyetli işlemler gerçekleştirmesine olanak sağlar.
Ethereum Plasma
Plasma, Ethereum blockchain üzerinde çalışan bir katman 2 çözümüdür. Plasma, yan zincirler (sidechain) olarak adlandırılan paralel blockchain’leri kullanarak ölçeklenebilirlik sorunlarını çözer. Yan zincirlerde gerçekleştirilen işlemler, ana Ethereum blockchain ağına düzenli aralıklarla toplu olarak geri döner.
State Channels
State Channels, Ethereum benzeri blockchain ağlarında işlem yapmanın hızını artıran bir katman 2 çözümüdür. State Channels, iki taraf arasında gerçekleşen işlemlerin, ağa kaydedilmeden önce off-chain olarak gerçekleştirilmesini sağlar. Bu, işlemlerin hızlı, ölçeklenebilir ve düşük maliyetli olmasını sağlar.
Rollups
Rollup'lar, blockchain ağlarında ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için kullanılan bir katman 2 çözümüdür. Rollup'lar, işlem verilerini blockchain ağı yerine bir yan zincire kaydeder ve yan zincirdeki işlemlerin doğrulamasını ve takibini yapar. Bu sayede ana blockchain ağı üzerindeki yük azalırken, daha hızlı ve düşük maliyetli işlemler sağlanır.
zk-Rollups
zk-Rollups, Zero-Knowledge Proof (Sıfır Bilgi Kanıtı) teknolojisini kullanarak güvenli ve ölçeklenebilir bir katman 2 çözümü sunar. Bu çözümde, işlemlerin yan zincirde işlenmesi ve ana zincire yalnızca toplu işlem bilgilerinin eklenmesi sağlanır. Gizlilik ve güvenlik sağlarken, ana zincir üzerindeki yükü azaltır.
Raiden Network
Ethereum ağında kullanılan bir katman 2 çözümü olan Raiden Network, ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek ve hızlı mikro ödemeleri mümkün kılmak için geliştirilmiştir. Raiden Network, Ethereum üzerinde off-chain ödeme kanalları oluşturarak hızlı ve düşük maliyetli işlemler gerçekleştirir.
Celer Network
Celer Network, Ethereum ve diğer blockchain ağlarında kullanılan bir katman 2 çözümüdür. Celer Network, off-chain ödemeleri, akıllı sözleşmeleri ve uygulamaları destekler. Ölçeklenebilirlik, hızlı işlemler, düşük ücretler ve gelişmiş işlevler sağlamak için kullanılır.
Matic Network (Polygon)
Matic Network, Ethereum tabanlı bir katman 2 çözümüdür ve 2021'de Polygon adını almıştır. Polygon, Ethereum işlemlerini hızlandırmak, ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek ve düşük maliyetli işlemler sağlamak için kullanılır. Polygon, yan zincirler ve PoS (Proof of Stake) mekanizmalarını kullanarak daha verimli bir ağ oluşturur.
Aztec Protocol
Aztec Protocol, Ethereum üzerinde gizlilik odaklı işlemler gerçekleştiren bir katman 2 çözümüdür. Aztec Protocol, sıfır bilgi kanıtları (zero-knowledge proofs) kullanarak işlem detaylarını gizli tutar ve kullanıcılara gizlilik, güvenlik ve ölçeklenebilirlik sağlar.
Loopring
Loopring, Ethereum tabanlı bir katman 2 çözümüdür ve merkezi olmayan kripto para borsalarının performansını artırmak için kullanılır.
OMG Network
Ethereum ağı üzerinde çalışan bir katman 2 çözümü olan OMG Network, ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek ve hızlı işlemler sağlamak için Plasma framework'ünü kullanır. OMG Network, kullanıcıların hızlı ve düşük maliyetli ödemeler yapmasını sağlar.
Arbitrum
Ethereum ağı üzerinde çalışan Arbitrum, akıllı sözleşme işlemlerini hızlandırmak ve ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için geliştirilmiş bir katman 2 çözümüdür. Arbitrum, Ethereum akıllı sözleşmelerini off-chain olarak işler ve hızlı işlem süreleri ve düşük maliyetler sağlar.
StarkWare
StarkWare, blockchain ağlarında kullanılan bir katman 2 çözümüdür. Zero-knowledge proofs (sıfır bilgi kanıtları) kullanarak güvenli ve ölçeklenebilir işlemler gerçekleştirir. StarkEx, StarkWare'in katman 2 protokolüdür ve merkeziyetsiz borsalarda hızlı ve düşük maliyetli işlemleri mümkün kılar.
Skale Network
Skale Network, Ethereum tabanlı bir katman 2 çözümüdür ve ölçeklenebilirlik sorunlarını çözmek için kullanılır. Skale Network, yan zincirler ve Elastic Sidechains teknolojisini kullanarak daha hızlı ve verimli işlem yapılabilen bir ağ sağlar.
CelerX
CelerX, Celer Network'ün mobil oyunlarda kullanılan bir uygulamasıdır. CelerX, Ethereum tabanlı bir katman 2 çözümü olarak, oyunculara hızlı ve düşük maliyetli işlem imkanları sağlar ve blockchain teknolojisini oyunlara entegre eder.
