Hashlenmiş Zaman Kilidi Sözleşmesi (Hashed TimeLock Contract), blockchain ağlarında kullanılan akıllı sözleşme türlerinden biridir.

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi (HTLC), akıllı sözleşmelerin ödeme kanallarını esnek bir şekilde değiştirebilme yeteneğini sağlayan özel bir sözleşme türüdür. HTLC, zamana bağlı olarak iki kullanıcı arasında işlemlerin uygulanmasına yardımcı olur. HTLC işleminde alıcı olan kullanıcı, belirli bir zaman aralığı içinde bir kriptografik kanıt sunarak ödeme kabul eder. Alıcının ödemeyi kaybetmesi ya da talep etmemesi durumunda, para asıl gönderene iade edilir. Başka bir ifadeyle HTLC işleminde para alıcısı olan kişinin fonlara erişmek için doğru parolayı girmek ve belirli zaman dilimi içinde ödeme talep etmek gibi iki işlem gerçekleştirmesi gerekir. Alıcı yanlış bir parola girerse ya da fonları belirli bir süre içerisinde talep etmezse, ödemeye olan erişimini kaybeder.

Kripto varlık dünyasında hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi, koşullu ödemeler oluşturmak için kullanılan bir işlem sözleşmesi olarak ifade edilir. Fayda sağlayıcı veya alıcının daha önceden belirlenen bir zamandan önce ödemenin alındığını onaylamasının gerekli olduğu bir ödeme türüdür. Alıcının ödemeyi kriptografik bir kanıt olarak onaylaması gerekir. Alıcı eğer ödemeyi onaylamazsa, ödemeyi talep etme hakkını kaybeder. Bu nedenle, hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi, kripto varlıklarda zamana dayalı olan işlemleri uygular. Alıcı, önceden belirlenmiş belirli bir zaman içinde ödemenin alındığına dair kriptografik bir kanıt sunmazsa, herhangi bir para almaz ve işlem geçersiz sayılır.

HTLC aracılığıyla herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmadan çeşitli kanallar üzerinden güvenli bir şekilde para transfer işlemlerine izin vermek için çift yönlü ve yönlendirilmiş ödeme kanalları uygulanır.

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesinin en popüler örneği, Bitcoin Lightning Network’tür. HTLC ödeme kanallarına uygulandığında, fonlar, herhangi bir aracı gerektirmeden, birbirine bağlı ödeme kanalları aracılığıyla iki kullanıcı arasında işlem görebilir. İşlem, ağ yönlendirilmesi olarak adlandırılır. Örneğin, X bir kullanıcının, bir ödeme kanalı aracılığıyla doğrudan bağlantılı olmasalar bile Y kullanıcısı ile para alışverişi yapmasına izin verilir. HTLC aracılığıyla X kullanıcısının parası ağın diğer kullanıcılarının yardımıyla Y kullanıcısına göndermesine imkân tanınır. HTLC’ler aynı zamanda zincirler arası takas işlemlerinde, finansal akıllı sözleşmeler ve dijital emanetler gibi diğer bağlamlarda da faydalıdır.

HTLC’yi Standart Kripto Varlık İşlemlerinden Ayıran Özellikleri Nelerdir?

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesini standart kripto varlık işlemlerinden ayıran iki ana özellik bulunur:

• Hashlock
• Timelock

Hashlock

Hashlock, HTLC sisteminin önemli bir parçasıdır. Hashlock, kriptografik bir kanıt sunulmadan önce belirli bir veri parçasının veya beklenen bir işlemin fon harcamalarını kısıtlayan bir mekanizmadır. Bu kriptografik kanıt, hashlock’un ön görüntüsü olarak tanımlanabilir. Ön görüntü, hashlock’un oluşturulması ve daha sonra fonları açmak için kullanılan bir bilgi parçası görevindedir.

Timelock

Timelock, önceden belirlenmiş belirli bir zamana ulaşıncaya kadar bir işlem ya da hesabı kitleyen, fonların harcanmasını kısıtlayan bir tür kısıtlama ya da kilitleme mekanizmasıdır. Timelock, belirli miktarda bulunan kripto varlığın kilitleneceği ve gelecekte belirlenen zamana ulaşıncaya kadar harcanmayacağını ifade eder.

Hashlock ve Timelock Nasıl Çalışır?

Hashlock ve timelock mekanizmalarından sonra HTLC sözleşmesi oluşturulmuştur.

Hashlock, ödeme işlemi başlatan kullanıcı tarafından oluşturulan kriptografik anahtar şeklindeki kısıtlayıcı veya sınırlayıcı bir mekanizma görevindedir. İşlemi başlatan kullanıcı bir anahtar oluşturur ve onu hash’ler ve hash işlem gerçekleştirilip sonlanana kadar saklanır.

Timelock, HTLC sözleşmesinde bir kilitleme mekanizması görevindedir. HTLC sözleşmesi aracılığıyla işlemler oluşturulduğunda, bir dizi ikili timelock oluşturulur. Sözleşme üzerinde iki farklı zaman sınırlaması belirlenir. Zaman sınırlamalarından ilki CheckLockTimeVerify (CLTV), ikincisi ise CheckSequenceVerify (CSV) olarak adlandırılır. CLTV, temel bir zaman belirler ve bu zamana göre kripto varlık kilitler ya da serbest bırakır. CSV, işlemi kilitlemek yerine oluşturulan kilitlerin miktarını kontrol etmek için kullanılır ve bu da işlemin tamamlanmasına yardımcı olur.

HTLC Sözleşmesinin Avantajları Nelerdir?

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesini kullanmanın bazı avantajları bulunur:

• Zamana Bağlı İşlemler
• Atomik Takas İşlemleri
• Karşı Taraf Riskini En Aza İndirmek

Zamana Bağlı İşlemler

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi, zamana bağlı işlemler sunar. HTLC, kullanıcılara işlemlerin belirlenen zaman içerisinde yapılmasını ve ödemelerin zamanında gerçekleştirilmesi garantisini verir.

Atomik Takas İşlemleri

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi, atomik takas işlemleri sunar. HTLC aracılığıyla kripto varlık takas işlemlerinde herhangi bir aracı ya da merkezi bir organa ihtiyaç duyulmadan takas işlemleri gerçekleştirilebilir. Herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmadığı için işlemler daha hızlı gerçekleştirilir.

Karşı Taraf Riskini En Aza İndirmek

Hashlenmiş zaman kilidi sözleşmesi, karşı taraf riskini en aza indirir. HTLC, hashlock ve timelock tarafından gerçekleştirip, bir işlemin karşı taraf riskini büyük ölçüde en aza indirir.